Γ.3.Η Βόρεια Ήπειρος από το 1913 ως το 1914

Οι συνθήκες που υπογράφησαν μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων (1913) δεν έφεραν μαζί και λύση όλων των ελληνικών εθνικών προβλημάτων. Στο ανατολικό Αιγαίο η Τουρκία αρνιόταν να παραχώρηση των νησιών στην Ελλάδα, ενώ επιδίωκε την αυτονομία, υπό τουρκική, όμως, κυριαρχία. Οι διωγμοί που εξαπολύουν οι Νεότουρκοι εναντίον των ελληνικών πληθυσμών σε Μ. Ασία και ανατολική Θράκη οξύνουν πιο πολύ τις τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις. 

Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις ("Τριπλή Συμμαχία" &  "Αντάντ") δεν μπορούσαν, λόγω των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων τους, να επέμβουν για να επιβάλουν το σεβασμό των συνθηκών. "Φλέγοντα" και "ανοιχτά" παρέμεναν, για διάφορους λόγους, τα ζητήματα με τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά αφενός και με την Βόρεια Ήπειρο αφετέρου. 
Για τα νησιά στο Αιγαίο, οι Ευρωπαίοι δεν ήθελαν να πιέσουν την Τουρκία, μια και έχουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα στα οθωμανικά εδάφη, καθώς απ`  αυτά περνούν οι δρόμοι προς τα πετρέλαια και τις προσοδοφόρες αγορές της Εγγύς και της Άπω Ανατολής.

Ο Γ. Χρηστάκης - Ζωγράφος

Στη Βόρειο Ήπειρο,όμως, που μας ενδιαφέρει στο παρόν σημείωμα, τα πράγματα ήταν αρκετά συγκεχυμένα. Για να πάρει η Ελλάδα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου συμφώνησε να αποσύρει τον ελληνικό στρατό από την περιοχή, η οποία τελικά -βάσει του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας (13/2/1914)- προσαρτήθηκε στο ανεξάρτητο αλβανικό κράτος. Στις 4/17 Φλεβάρη του 1914, η συνέλευση των αντιπροσώπων των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου αποφασίζει την ανακήρυξη της Βορείου Ηπείρου σε αυτόνομη περιοχή, που θα είχε προσωρινό πρόεδρο τον Έλληνα πρώην υπουργό εξωτερικών, Γεώργιο Χρηστάκη- Ζωγράφο, αλλά όλα αυτά "ενοχλούσαν" την Ιταλία και την Αυστρία. Τελικά, οι Ευρωπαίοι το Μάη του 1914, με τη συμφωνία της Κέρκυρας, αναγνωρίζουν την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου, χωρίς, όμως, κανείς να μπορούσε να εγγυηθεί για την εφαρμογή των συμπεφωνημένων. 
Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες, οι ελληνικές δυνάμεις - λίγο πριν ξεσπάσει ο παγκόσμιος πόλεμος- ανακατέλαβαν  προσωρινά τη Βόρεια Ήπειρο κι οι Ιταλοί τον Αυλώνα και την ενδοχώρα της. Έτσι, το αλβανικό πρόβλημα και το στενά συνυφασμένο μ` αυτό βορειοηπειρωτικό ζήτημα θα παρέμεναν προς τα τέλη του καλοκαιριού 1914 άλυτα.

Για το θέμα της Βορείου Ηπείρου και την Αλβανία περισσότερο "αντιδρούσαν" οι Ιταλοί, που, εκείνη την εποχή, ήταν σύμμαχοι των Κεντρικών Δυνάμεων ( Γερμανίας & Αυστροουγγαρίας). 
Οι Δυτικές , όμως, δυνάμεις επειδή υπολόγιζαν την Ιταλία ως έναν πιθανό μελλοντικό σύμμαχο - κάτι που, πράγματι, συνέβη κατά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο που ξέσπασε πριχού φύγει το 1914 - δεν είχαν "διάθεση" να την πιέσουν στο πρόβλημα της Β. Ηπείρου. Εξάλλου, οι Ιταλοί ήθελαν να προσαρτήσουν την Αλβανία, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κυριαρχία τους στην Αδριατική και να δημιουργήσουν ένα σταθερό προγεφύρωμα στα Βαλκάνια, που θα βοηθούσε την ιταλική επεκτατική οικονομική ως επί το πλείστον πολιτική προς την Ανατολή.

Πηγή για το παρόν δημοσίευμα, "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" της Εκδοτικής Αθηνών.