182. Οι σχέσεις βασιλιά Γεωργίου - Ι. Μεταξά

Όποιος ενδιαφέρεται να μελετήσει τη νεότερη ελληνική πολιτική Ιστορία, θα πρέπει να σταθεί με μεγάλη προσοχή και στη μετά το καλοκαίρι του 1936 σχέση του Ιωάννη Μεταξά με το βασιλέα Γεώργιο το Β’ και την Αυλή. Αρχικά, το Παλάτι, μολονότι ο βασιλιάς ήταν αγγλόφιλος, στήριζε τη δικτατορία της 4^ης Αυγούστου και ήθελε το Μεταξά, που ήταν γερμανόφιλος, δηλωμένος αντικομμουνιστής και, κυρίως, αφοσιωμένος στο Θρόνο και πολέμιος του κοινοβουλευτισμού.

Όταν, όμως, «εξετράπη» ο Μεταξάς, ευκαιρία ίσως δόθηκε στο Παλάτι να τον «ελέγξει» στις 17 Νοεμβρίου του 1936, όταν τα λείψανα των γονέων του Γεωργίου Β’, δηλαδή του άλλοτε βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ και της βασιλίσσης Σοφίας, και της γιαγιάς του, βασιλίσσης Όλγας, μεταφέρθηκαν από τη Φλωρεντία της Ιταλίας στην Ελλάδα. Ακολούθησε δημόσια κηδεία στην Αθήνα και επανενταφιασμός στην οικογενειακή κατοικία του Τατοΐου. Επίσης, στις 9 Ιανουαρίου του 1938, ο αδελφός του Άνακτος και Διάδοχος του Ελληνικού Θρόνου, αλλά και αρχηγός της Μεταξικής Ε.Ο.Ν., Παύλος νυμφεύτηκε τη Γερμανίδα πριγκίπισσα Φρειδερίκη και 10 μήνες αργότερα, αποχτούν το πρώτο τους παιδί, τη Σοφία (02/11/1938), που αργότερα θα γίνει βασίλισσα της Ισπανίας. Για το γάμο, μάλιστα, του αδελφού του ο βασιλιάς Γεώργιος αγόρασε, το 1937, στο Ψυχικό μια βίλα, που είναι, σήμερα, γνωστή ως «Ανάκτορο της Φρειδερίκης», και τη δώρισε ως γαμήλιο δώρο στους νεόνυμφους, Παύλο και Φρειδερίκη. Το καλοκαίρι του 1940, γεννιέται και ο κατοπινός βασιλιάς της Ελλάδος (1964 – 1974) και δεύτερο παιδί του Παύλου και της Φρειδερίκης, Κωνσταντίνος.

Ο βασιλιάς Γεώργιος, ο αδελφός του Παύλος, ο πρωθυπουργός  Ι. Μεταξάς και ο στρατηγός Παπάγος

Η βασιλική εξουσία, παρά την αρχή της «δεδηλωμένης» (1875 – Χ. Τρικούπης) και τα Συντάγματα (1843, 1864, 1911), στην Ελλάδα είναι ο «ελέω θεού» κυρίαρχος στην εσωτερική και την εξωτερική πολιτική της χώρας μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα. Η έξωση της δυναστείας και η, με δημοψήφισμα, κατάλυση της μοναρχίας των Γλύξμπουργκ το 1924 από την κυβέρνηση Αλεξάνδρου Παπαναστασίου υπέρ μιας θνησιγενούς ως αποδείχτηκε Δημοκρατίας του ελληνικού μεσοπολέμου (1924 – 1935) δεν συνέτισαν το Γεώργιο το Β’, που, όταν επανήλθε στο θρόνο το 1935, επιδίωκε να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην πολιτική και κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου ως παντοδύναμος Άναξ.

Ο Ιωάννης Μεταξάς, ως κομματικός, προ του 1935, ηγέτης, δεν είχε καμία επιρροή στις λαϊκές μάζες, όπως φαίνεται εύλογα από τα αποτελέσματα των εκλογών, που συμμετείχε αυτόνομα [1] (15.7% και 51 έδρες το 1926, 5.3% και 1 έδρα το 1928, 1.59% και 3 έδρες το 1932, 2.26% και 6 έδρες το 1933 και 3.94% και 7 έδρες το Γενάρη του 1936, με μ.ο. ποσοστού: 5.762% και εδρών: 13.6). Παρά τη συμμετοχή του στις κυβερνήσεις Α. Ζαΐμη την περίοδο 1926 – ’28 και Π. Τσαλδάρη 1932 – ’35, το κόμμα του Μεταξά κινιόταν πάντα μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και η προσωπική επιρροή του ίδιου ήταν απειροελάχιστη, ακόμη και μετά την επάνοδο της μοναρχίας (1935), της οποίας ήταν εκ των φανατικών οπαδών.  Η ανάρρηση του Μεταξά στην πρωθυπουργία μετά το θάνατο του πρωθυπουργού Κ. Δεμερτζή (Απρίλιος 1936) δεν ήταν αποτέλεσμα πασιφανούς λαϊκής ετυμηγορίας και στήριξης,  περισσότερο οφείλεται σε επιθυμία του βασιλιά και φόβο των «μεγάλων» κομμάτων (Λαϊκοί – Φιλελεύθεροι) μήπως αποβούν οι κομμουνιστές σε ρυθμιστές της πολιτικής κατάστασης.

Εάν λάβουμε, με προσοχή, υπόψη μας τα παραπάνω, εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε και το χαρακτήρα της σχέσης που συνέδεε τον Ιωάννη Μεταξά και το Γεώργιο το Β’, έναν μη λαοπρόβλητο αλλά «δοτό» πρωθυπουργό, δηλαδή, από τη μια και ένα μονάρχη, από την άλλη που ήθελε να κυβερνά αυτός τον τόπο.

Έτσι, «[…] Ο Μεταξάς ξέροντας την έλλειψη υποδομής στήριξης του, δεν μπορεί να αντιτάξει ανεξάρτητο πολιτικό λόγο απέναντι στο πραγματικό κέντρο εξουσίας. Η συμπεριφορά του «παρακλητική» ή «δευτερεύουσα» δίνει το μέτρο της πολιτικής του εμβέλειας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στην πολιτική σχέση βασιλιά και πρωθυπουργού, ο δεύτερος δεν κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες για αύξηση των ερεισμάτων του και δημιουργία πυρήνων εξουσίας μέσα στην εξουσία.

Στο «Ημερολόγιο» του ο Μεταξάς, είναι ομιλητικός. Εκφράζεται «σοβαρά» απέναντι στο βασιλιά, ενώ στους υφιστάμενους του είναι αυταρχικός. Ξέρει ότι αγωνίζεται να πείσει ή να πιέσει το Βασιλιά και όχι να παρουσιάζει μια άλλη πορεία ερήμην του. Στο βαθμό δεν που πείθει, αυξάνονται και οι μετοχές του στο χρηματιστήριο της εξουσίας. Έστω κι αν εντυπωσιακά και μόνιμα διατηρούσε και το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Εξωτερικών σ' όλη τη διάρκεια της δικτατορίας […][2]».

---

[1] Δες Αγγ. Ελεφάντης, «Η Επαγγελία της Αδύνατης Επανάστασης», 3^η έκδοση, Αθήνα 1999, εκδόσεις «Θεμέλιο», σ. 430 – 431.

[2] «Η 4^η Αυγούστου στο Διεθνή χώρο», Λάρκος Λάρκου,  http://www.larkoslarkou.org.cy/history_003.shtml