186. Πολιτικοοικονομική"κατρακύλα" στο Βυζάντιο

Όταν μετά την ήττα του, το καλοκαίρι του 1071 μ.Χ., στο Ματζικέρτ από τους Σελτζούκους Τούρκους ανατράπηκε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ρωμανός ο 4^ος ο Διογένης, στο θρόνο ανεβαίνει ο γιος της συζύγου του, Ευδοκίας, ο Μιχαήλ ο 7ος ο Δούκας ή Παραπινάκης.  Πέρα, όμως, από τη σημαντική τους νίκη εις βάρος των Βυζαντινών, οι Σελτζούκοι πλέον θα έχουνε περισσότερες πια επεκτατικές βλέψεις για την Ευρώπη. Και καθώς ο μουσουλμανικός κόσμος θα ανοίγεται και προς την Ανατολική Μεσόγειο, οι Ευρωπαίοι θα αναζητούν νέους εμπορικούς δρόμους.

Χρυσό νόμισμα του Βυζαντίου επί Αλεξίου 1ου του Κομνηνού (1081- 1118)

Πολύ μεγάλη σημασία έχει, όμως, κι ένα άλλο φαινόμενο το οποίο "σημαδεύει" την περίοδο των τελών του 11ου αιώνα, καθώς είναι γνωστή η σημασία των νομισμάτων (τόσο του υλικού κατασκευής, όσο και του έτους κοπής και πρώτης κυκλοφορίας τους) ως ιστορικών αδιάψευστων πηγών, η υποτίμηση του χρυσού νομίσματος. Η  καθαρότητα του μετάλλου πέφτει για πρώτη φορά επί Μιχαήλ του 4^ου στα 20 καράτια. Επί δε Ρωμανού Διογένη έχει ήδη φθάσει τα 18. Η υποτίμηση αρχικά δεν απηχεί οικονομική κρίση, αλλά Μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ όμως (1071) επέρχεται μεγάλη οικονομική κρίση και το νόμισμα υποτιμάται ραγδαία, για να φθάσει κατά τα πρώτα έτη της βασιλείας του Αλεξίου του 1^ου του Κομνηνού τα 6 Κ. Εκείνη την εποχή έχουν εμφανιστεί και τα κοιλόκυρτα νομίσματα, ήδη επί Μονομάχου. Σημειωτέον πώς τα παραπάνω δεν ισχύουν για τη Δύση, όπου ήδη από τον 8ον αι. μ.Χ. κόβονται σόλιδοι ελαφρύτεροι και πρώιμα υποτιμημένοι. Τούτο συμβαίνει λόγω της γενικής κρίσεως πού επικρατεί στην περιοχή και της επαφής με ξένα, ελαφρύτερα νομίσματα.

Ο στρατός δυσαρεστήθηκε από τις αποτυχίες του Μιχαήλ του 7^ου  και επαναστάτησε. Τελικά επικράτησε ο Νικηφόρος ο Βοτανειάτης (1078 –  1081). Ακολούθησαν όμως εσωτερικές ταραχές, ενώ οι εξωτερικοί εχθροί γίνονταν πιο απειλητικοί. Η αναρχία σταμάτησε με την επικράτηση του νεαρού στρατηγού Αλεξίου Κομνηνού, που έσωσε την αυτοκρατορία από την καταστροφή και αναρριχήθηκε στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης (βασίλεψε: 1081 –  1118 μ.Χ.). Αυτός ανέκτησε τις χώρες που είχαν καταληφθεί από τους επιδρομείς και ανέστησε σιγά –  σιγά το Βυζάντιο στην προηγουμένη του δύναμη. Από αυτόν αρχίζει, κυρίως, η δυναστεία των Κομνηνών και επί των ημερών του έγινε η 1^η  Σταυροφορία.

Χρήσιμες πηγές για το παρόν λήμμα στάθηκαν τα σχετικά με το Βυζάντιο ιστοριογραφικά έργα των Βασίλιεφ, Οστρογκόρσκι, Κορδάτου, Καραγιαννόπουλου, Χριστοφιλοπούλου, Παπαρρηγόπουλου κ.α..