Β. 66. Ο "Μαύρος Απρίλης" του 1941

Από τις 6 Απριλίου 1941 με τη Γερμανική επίθεση και προέλαση στα Βαλκάνια, στη "γραμμή Μεταξά" είχαν συμπτυχθεί ως ΤΣΑΜ (Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας) -υπό τον αντιστράτηγο Κ. Μπακόπουλο- 3 ελληνικές μεραρχίες πεζικού και μία μηχανοκίνητη. Στις 9/4 η αντίστασή τους κάμπτεται.

Οι Γερμανοί μέχρι τις 9 Απριλίου, όταν η  Β' γερμανική θωρακισμένη μεραρχία -εισορμώντας από την κοιλάδα του Αξιού- εισέρχεται θριαμβεύτρια στη Θεσσαλονίκη και το ΤΣΑΜ,  μετά από διαταγή του τότε Έλληνα αρχιστρατήγου και μεταπολεμικού πρωθυπουργού Αλ. Παπάγου, καταθέτει τα όπλα στους Ναζί, είχαν συναντήσει την ισχυρότερη αντίσταση  απ' όλες τις επιχειρήσεις που είχαν δοκιμάσει επί ευρωπαϊκού εδάφους, κατά τις τετραήμερες συγκρούσεις στο Μπέλες. 

9 Απριλίου 1941. 12.30 το μεσημέρι. Στο Γερμανικό προξενείο της Θεσσαλονίκης ο αντιστράτηγος Μπακόπουλος, διοικητής του ΤΣΑΜ υπογράφει συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς επίδοξους κατακτητές.

Στο Πρωτόκολλο συνθηκολόγησης, μεταξύ άλλων, τονίζεται πως "Αναγνωρίζεται ρητώς ότι ... τα ελληνικά στρατεύματα ηγωνίσθησαν γενναίως κατά των γενναίων γερμανικών στρατευμάτων", ενώ αργότερα (1956) το Γεν. Επιτελείο Στρατού θα αναγνωρίσει πως το ΤΣΑΜ "... προσέφερεν εις την Πατρίδα μέγα ηθικόν κέρδος"  όσο χρόνο ανθίστατο κατά του γερμανικού στρατού.

Η  μέσα σε λίγο διάστημα κατάρρευση ( κεραυνοβόλος πόλεμος ή "μπλιτς κριγκ") της Γιουγκοσλαβίας, η παράδοση των όπλων από τη στρατιά του Μπακόπουλου στην Ανατ. Μακεδονία, η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί και η βαθμιαία έκτοτε εισχώρησή τους είχαν ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση του ηθικού στον ελληνικό στρατό.Το ΓΕΣ, μερικές ώρες μετά τη συνθηκολόγηση του ΤΣΑΜ, διατάζει σύμπτυξη του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου και του Τμήματος Στρατιάς Δυτ. Μακεδονίας προς τα ανατολικά. Αργά, όμως, και μάταια. Είχε κλονιστεί η πίστη των Ελλήνων στρατηγών, από τις αρχές Απρίλη, πως μπορούσαν να αποκρούσουν τη γερμανική εισβολή και σκέφτονταν να παραδοθούν στα χιτλερικά στρατεύματα, πριν αναγκαστούν να καταθέσουν "ατιμωτικά" τα όπλα στους Ιταλούς που καιροφυλακτούσαν.

Την ίδια ώρα, στην Αθήνα, ο βασιλιάς Γεώργιος 2ος  και ο αρχιστράτηγος Παπάγος ήθελαν να συνεχιστεί ο αγώνας μέχρις ότου το Βρετανικό συμμαχικό εκστρατευτικό σώμα αποχωρήσει από την Ελλάδα. Η κυβέρνηση Κορυζή (μέχρι την αυτοχειρία του πρωθυπουργού -18/4/41) σχεδιάζει να μετεγκατασταθεί στην Κρήτη και τότε μόνον ο στρατός που υπερασπιζόταν την κυρίως Ελλάδα θα μπορούσε να συνθηκολογήσει. 

20 Απριλίου 1941. Ο από τα τέλη Γενάρη του 1941 διάδοχος του Ιωάννη Μεταξά στην πρωθυπουργία Αλέξανδρος Κορυζής έχει αυτοκτονήσει από τις 18 του μηνός. Ενώ ο βασιλιάς Γεώργιος γυρεύει απεγνωσμένα νέο πρωθυπουργό, καθώς οι Γερμανοί κατακτητές -παρά την αντίσταση του συμμαχικού βρετανικού εκστρατευτικού σώματος στις Θερμοπύλες- καταλαμβάνουν το ένα μετά το άλλο τα εδάφη της ηπειρωτικής Ελλάδας, φθάνει στην Αθήνα μια είδηση -βόμβα. 

Ο Έλλην στρατηγός Γ. Τσολάκογλου
συνθηκολογεί
με τους Ναζί καταχτητές
και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία τον Απρίλη του 1941

Ο στρατηγός Γ. Τσολάκογλου, στις 6 το απόγευμα, ως διοικητής του 3ου σώματος στρατού υπογράφει ανακωχή με το Γερμανό στρατηγό Ντήτριχ. Έτσι, σταματούν "...αι εχθροπραξίαι μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας... και μετ' ολίγας ώρας παύουν αι εχθροπραξίαι μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας μερίμνη του Γερμανού αντιστρατήγου...".

Η είδηση προκάλεσε οργή στον αρχιστράτηγο του ελληνικού στρατού Αλ. Παπάγο, που διέταξε αμέσως να αντικατασταθεί ο Τσολάκογλου και να αγωνιστεί το στράτευμα "μέχρις εσχάτου ορίου δυνατοτήτων του" . 

Τα σχέδια όσων στην Αθήνα ήθελαν συνέχιση της αντίστασης  ανατρέπει άρδην ο Τσολάκογλου, υπογράφοντας ανακωχή με τους Γερμανούς. Και ο στρατηγός θα γίνει ο πρώτος "κουίσλινγκ" πρωθυπουργός της Ελλάδας (30.4.41- 2.12.42), ενώ είναι σ' όλους γνωστές οι συνέπειες της ανακωχής Τσολάκογλου, αφού παύει εφεξής να υπάρχει ελληνικός στρατός και οργανωμένη αντίσταση στην Ελλάδα κατά των γερμανοϊταλικών στρατευμάτων κατοχής.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

1. Blau, George E. (1986) [1953].  Κέντρο Ιστορία Στρατού των ΗΠΑ, Οι Γερμανικές Εκστρατείες στα Βαλκάνια (Άνοιξη 1941), μετ.- απόδ. Νικόλαος Κολόμβας, εκδ. 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, Αθήνα 1993.
2. Γενικό Επιτελείο Στρατού / Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (1985).Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 (Επιχειρήσεις Στρατού Ξηράς), έκδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αθήνα .
3. Η Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, Η μάχη των οχυρών, περιοδικό Ελλήνων Ιστορικά, εφ. Ελεύθερος Τύπος 15 Απριλίου 2013