Β. 14. 1935: Από δημοκράτης «βασιλικότερος του βασιλέως»!

Ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης (1879 - 1936) θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο σύγχρονος "Θηραμένης" με την ευκολία που άλλαξε ιδεολογικό στρατόπεδο. 

Μέχρι το 1928 ήταν από τους πιο φανατικούς υποστηριχτές της Δημοκρατίας. Ενώ ήταν αρχηγός του Εθνικού Ριζοσπαστικού κόμματος, είχε ήδη διατελέσει σε καίριο στρατιωτικό πόστο τα χρόνια της Μικρασιατικής εκστρατείας, αλλά και βενιζελογενής - αντιδυναστικός βουλευτής και υπουργός στην κυβέρνηση Παπαναστασίου που το Μάρτη του 1924 είχε κηρύξει έκπτωτη τη βασιλική δυναστεία και ανακήρυξε ως πολίτευμα της χώρας την 1η Ελληνική Δημοκρατία.

Ο Ευρυτάνας, όμως, στρατιωτικός και πολιτικός μάλιστα ήταν εκείνος που αρχικά κατέπνιξε το κίνημα Λεοναρδόπουλου- Γαργαλίδη το 1923 και αργότερα -ανατρέποντας το γελοίο και φαύλο δικτατορικό καθεστώς του άλλοτε συναγωνιστή του, Θ. Παγκάλου - διετέλεσε πρωθυπουργός (από 26/8- 4/12/1926) και επανέφερε την Ελλάδα με εθνικές εκλογές σε ομαλό πολιτικό βίο.

Τη δεκαετία, όμως, του 1930 τα πράγματα αλλάζουν. Ο άλλοτε φανατικός δημοκράτης στρατηγός μετατρέπεται σε θιασώτη της μοναρχίας και θερμό οπαδό του ιταλικού φασισμού και του γερμανικού ναζισμού. Ο Κονδύλης διακηρύττει παντού πως η μόνη λύση για να βγει η χώρα από το κοινωνικοοικονομικό τέλμα του Μεσοπολέμου είναι η επιβολή δικτατορίας ή η επιστροφή του βασιλιά, Γεωργίου του 2ου, που εξοστρακίστηκε το 1924.

Αντιβασιλεύς και πρωθυπουργός τον Οχτώβρη του 1935
ο άλλοτε αντιμοναρχικός στρατηγός Γ. Κονδύλης!

Ενώ από το 1933 περνά στο απέναντι «στρατόπεδο» και συνεργάζεται με το «Λαϊκό κόμμα» του Π. Τσαλδάρη, δουλεύει για τον εαυτό του. Έτσι, χρεώνεται προσωπικά την καταστολή του βενιζελικού κινήματος της 1/3/1935 , αλλά στις 10/10/1935 αναδεικνύεται   «βασιλικότερος του βασιλέως»! Τρεις ανώτατοι αξιωματικοί, ο υποστράτηγος Αλ. Παπάγος, ο υποπτέραρχος Γ. Ρέππας και ο υποναύαρχος Δ. Οικονόμου ανατρέπουν τη νόμιμη κυβέρνηση Τσαλδάρη, στην οποία συμμετείχε κι ο εγκέφαλος του πραξικοπήματος, Γ. Κονδύλης, ως υπουργός στρατιωτικών (!), απαιτούν από τον πρωθυπουργό να καταργηθεί η Δημοκρατία, να επανέλθει η Μοναρχία και έως ότου αποφασίσει σχετικά η εθνοσυνέλευση να παραιτηθεί υπέρ του Κονδύλη.

Ο Κονδύλης την επόμενη ημέρα (11/10/1935) δικαιολόγησε μιλώντας στη βουλή το πραξικόπημα  και ως νέος «πρωθυπουργός» ανακοίνωσε πως θα γίνει δημοψήφισμα από την κυβέρνησή του για την επαναφορά του βασιλιά. Στην αίθουσα του Κοινοβουλίου είχαν παραμείνει μονάχα 82 βουλευτές, πιστοί στο νέο καθεστώς, οι οποίοι προσυπέγραψαν το ακόλουθο ψήφισμα, που ήταν -προτάσει του «πρωθυπουργού»- η ταφόπλακα της ελληνικής Δημοκρατίας:

«ΨΗΦΙΣΜΑ: Περί καταργήσεως της Αβασιλεύτου δημοκρατίας, η βουλή έχουσα υπόψη τας προγραμματικάς δηλώσεις της Κυβερνήσεως και εγκρίνουσα ταύτας, ΨΗΦΙΖΕΙ  1) την κατάργησιν του πολιτεύματος της αβασιλεύτου Δημοκρατίας, 2) την διενέργειαν δημοψηφίσματος κατά την ορισθείσαν ημέραν 3ην Νοεμβρίου 1935, 3) εξουσιοδοτεί τον πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου όπως ασκή τη βασιλική εξουσία μέχρι του δημοψηφίσματος και 4) επαναφέρει εν ισχύι το σύνταγμα του 1911 μέχρι της επιψηφίσεως του νέου Συντάγματος».

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο δημοψήφισμα της 3.11.1935 φέρονται ότι προσήλθαν στις κάλπες 1.527.714 ψηφοφόροι, δηλαδή κάπου 438.000 περισσότεροι απ' αυτούς που ψήφισαν στις εκλογές του Ιουνίου του 1935!!! Η αποχή είχε μηδενιστεί - παρά το γεγονός ότι τα βενιζελογενή κόμματα του κέντρου απείχαν - κι όπως ανακοινώθηκε υπέρ της Μοναρχίας ψήφισαν 1.491.992 ή το 97.80% ενώ υπέρ της Δημοκρατίας μόνο 32.545 ή το 2.12%. Η βασιλεία - όπως σχολιάζει δηκτικά ο ιστορικός Σπ. Λιναρδάτος - εμφανιζόταν να ψηφίζεται από το 105% περίπου των πραγματικά εγγεγραμμένων!!! Αυτό ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα της δικτατορίας του Κονδύλη και ο πρωθυπουργός και αντιβασιλεύς φαινόταν κυρίαρχος του παιχνιδιού. 

Όχι για πολύ, όμως. Μόλις επανέλθει ο Γεώργιος -μετά το προαναφερθέν νόθο δημοψήφισμα - θα τον «πετάξει» σε μια γωνιά σαν «άχρηστη λεμονόκουπα» και θα ξαναεμπιστευτεί τους πολιτικούς, μέχρι την άνοιξη του 1936 που ο μονάρχης θα αρχίσει να καλοβλέπει τον Ιωάννη Μεταξά και το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου (ενώ ο Κονδύλης πεθαίνει στις 31/1, έπονται δε κι οι θάνατοι των Βενιζέλου, Δεμερτζή και Τσαλδάρη) θα τον «αβαντάρει» στην επιβολή της Τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας, που με την παλινόρθωση της βασιλείας σημαδεύουν την ελληνική πολιτική στα τέλη της δεκαετίας του 1930.

Ενδεικτική βιβλιογραφία: «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών, Γρ. Δαφνή: «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων», εκδόσεις Ικαρος 1955, τόμος β`,  Φ. Γρηγοριάδη: «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1909-1940», εκδόσεις Καπόπουλος, τόμος Δ', Σπ. Λιναρδάτου: «Πώς εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου», εκδόσεις Θεμέλιο, 1965.