Β. 17. «Ο Πλούτος των Εθνών»

 Ο «Ο Πλούτος των Εθνών» του Adam Smith είναι ένας πολύτιμος σύμβουλος όλων μας. Δεν είναι μόνον το απαραίτητο «εργαλείο» σε οικονομολόγους και κοινωνιολόγους, που θέλουν να «ανασυνθέσουν» τα τέλη του 18^ου αιώνα και την εποχή της Βιομηχανικής επανάστασης. Αποτελεί, ταυτοχρόνως, και οδηγό για όσους θέλουν να κατανοήσουν τις ιδέες και τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, που ασκούν σημαντική, αλλού θετική κι αλλού αρνητική,  επιρροή σε πολλές κατοπινές του Smith κοινωνίες της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Επιπλέον, μας βοηθά να γνωρίσουμε την κάτω από την επήρεια του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού οικονομική σκέψη.
Στην σειρά, «Βιβλιοθήκη Οικονομικής και Πολιτικής Θεωρίας», λοιπόν, οι εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», από το Μάιο του 2000, έχουν εντάξει το έργο του περίφημου Σκοτσέζου οικονομολόγου, Adam Smith (1723 – 1790), «Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του Πλούτου των Εθνών».
Η «Έρευνα» εκδόθηκε, για πρώτη φορά, στα 1776 και αποτελείται, στο πρωτότυπο κείμενο, από 5 βιβλία. Στην ελληνόγλωσση έκδοση των «Ελληνικών Γραμμάτων» παρουσιάζονται τα δύο πρώτα βιβλία, σε μετάφραση του Χρήστου Βαλλιάνου. Το πρώτο, που χωρίζεται σε 11 επιμέρους κεφάλαια, ασχολείται με τις παραγωγικές δυνατότητες της εργασίας και τους κανόνες της κατανομής του προϊόντος στις λαϊκές τάξεις. Το δεύτερο υποδιαιρείται σε 5 μικρότερα κεφάλαια και ασχολείται με τη φύση, τη συσσώρευση και την απασχόληση του αποθέματος. Ανάμεσα στα δύο βιβλία υπάρχει μια παρέκβαση, που εξετάζει ο συγγραφέας τις μεταβολές στην αξία του αργύρου στο πέρασμα των αιώνων.

Ο Άνταμ Σμιθ, από τις φυσιογνωμίες που σημάδεψαν
και τον 18ο αιώνα και τα κατοπινά χρόνια

Επί 10 χρόνια (1766 – ’76), δούλευε ο A. Smith την «Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του Πλούτου των Εθνών». Και κανείς μας, είτε σχετικός με το αντικείμενο είτε απλός αναγνώστης του βιβλίου, δε θα διαφωνήσει ότι, ολοκλήρωνοντάς το, το σημαντικότερο επίτευγμα του Σκοτσέζου στοχαστή ήταν ότι μετέτρεψε την Πολιτική Οικονομία έκτοτε σε ανεξάρτητο από τις λοιπές φιλοσοφικές αναζητήσεις, συστηματικό και συνεκτικά αναπτυγμένο θεωρητικό τομέα προβληματισμού.

Θα κλείσω, λοιπόν, το παρόν σημείωμα, με ένα απόσπασμα από την «Έρευνα», ως απάντηση σε όσους – ενώ ισχυρίζονται πως η χώρα τους ευημερεί – αρνούνται να αμείψουν ανάλογα όσους εργάζονται σκληρά για την κοινωνική πρόοδο και ευημερία:  «[…] Η γενναιόδωρη αμοιβή της εργασίας δεν είναι μόνο το αναγκαίο αποτέλεσμα , αλλά και το φυσικό σύμπτωμα της αύξησης του εθνικού πλούτου. Από την άλλη πλευρά, τα πενιχρά μέσα διαβίωσης των εργαζομένων φτωχών είναι το φυσικό σύμπτωμα της στασιμότητας του πλούτου και η κατάσταση λιμοκτονίας τους το σύμπτωμα του ότι ο πλούτος αυτός βρίσκεται σε μια γοργή οπισθοδρόμηση[…]» (βλ. Βιβλίο Ι, κεφάλαιο 8, ενότητα, 27).