Β. 19. Η 2η Αναθεωρητική βουλή και το Σύνταγμα του 1911

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος  και η πρώτη υπό την προεδρία του κυβέρνηση στα τέλη του Νοέμβρη του 1910 (28/11) διεξάγουν βουλευτικές εκλογές , με την έγκριση του βασιλιά Γεωργίου του 1ου και με σκοπό -αντίθετα με το παλλαϊκό, αρχικά, αίτημα για Συνταχτική Εθνοσυνέλευση- την ανάδειξη της 2ης Αναθεωρητικής βουλής σε αντικατάσταση της αμέσως προηγούμενης, προκειμένου να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει το έργο της.

Με τη διάλυση της βουλής, βάσει βασιλικού διατάγματος, διαφωνούν οι ηγέτες των ισχυρών σε κοινοβουλευτική δύναμη στη διαλυθείσα Εθνοσυνέλευση κομμάτων, Γ. Θεοτόκης, Δ. Ράλλης και Κ. Μαυρομιχάλης. Καθώς αντιδρούν και στους βενιζελικούς χειρισμούς, μα και στα συμπεφωνημένα κατά τις επαφές Ανακτόρων - Βενιζέλου,  αποφασίζουν να απόσχουν από τις εκλογές του Νοέμβρη του 1910.

Έτσι, οι κάλπες - σε σύνολο , όπως και στην 1η Αναθεωρητική Εθνοσυνέλευση, 362 εδρών- δίνουν στον Κρητικό πολιτικό και το Κόμμα "Φιλελευθέρων" 307 έδρες, ενώ θα εκλεγούν και 28 Αγροτικοί προερχόμενοι από τη Θεσσαλία, 20 ανεξάρτητοι (λόγω της αποχής των παλαιοκομματικών) και 7 "Κοινωνιολόγοι". Οι "Κοινωνιολόγοι"  είναι μια ομάδα ριζοσπαστών νεοεκλεγέντων βουλευτών, που έχουν επικεφαλής τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου (γενν. 1879 - πεθ. 1936) και αγωνίζονται τόσο υπέρ μιας δίκαιης αγροτικής μεταρρύθμισης, όσο και για να ληφθούν από το Συνταγματικό Νομοθέτη ή την Πολιτεία μέτρα εις όφελος των εργαζομένων.

Η 2η Αναθεωρητική βουλή συνέρχεται στις 8 του Γενάρη του 1911 έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός κράτους δικαίου , στα πλαίσια ενός φιλελεύθερου αστικού πολιτεύματος. Προς αυτήν την κατεύθυνση, λίγες εβδομάδες μετά ανέλαβε την επεξεργασία ενός κυβερνητικού προσχεδίου αναθεώρησης του Συντάγματος του 1864 μία 30μελής ειδικά εξουσιοδοτημένη από τη βουλή κοινοβουλευτική επιτροπή, η οποία θάχε πρόεδρο τον πρώην πρωθυπουργό Στ. Δραγούμη, εισηγητή τον Κων/νο Ρακτιβάν και γραμματέα τον Κ. Ζαβιτζιάνο. Η επιτροπή άρχισε τις εργασίες της στις 26/1/1911 και τις ολοκλήρωσε στις 20 του Μάη του ίδιου έτους, ενώ -αφού η τελική επιψήφισή του θα γίνει στις 27 του ίδιου Μάη στη βουλή- το νέο Σύνταγμα δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 1/6/1911 και ισχύει από την άλλη μέρα κιόλας (2 Ιούνη).

Ο Κων/νος Ρακτιβάν,
εισηγητής του Συντάγματος του 1911

Βασικές διατάξεις του (αναθεωρημένου) Συντάγματος θεωρούνται τα ακόλουθα: Ενισχύονται και προστατεύονται καλύτερα τα ατομικά δικαιώματα, η ελευθερία του τύπου, αλλά κι η ιδιοκτησία. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα θεσπίζεται - προκειμένου να εκλείψει το "πελατειακό σύστημα"  των πολιτευτών για άγρα ψηφοφόρων;- η μονιμότητα, αλλά και το αμετάθετο των δημοσίων υπαλλήλων. Επίσης, ενώ καθιερώνεται η δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση, παράλληλα ιδρύονται τεχνικά σχόλια στις αγροτικές περιοχές. Τέλος, επιτρέπονται οι απαλλοτριώσεις μεγάλων εκτάσεων γης με αποζημίωση, μόνον -όμως- όταν πρόκειται να εξυπηρετηθεί το κοινωνικό συμφέρον , όπως π.χ. εγκατάσταση ακτημόνων στην περιοχή.

Πηγές χρήσιμες μεταξύ άλλων αναφάνηκαν: "Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας" του Γ. Κορδάτου, "Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1821-1928" του Γ. Ασπρέα, "Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας, 1770-2013" του R. Glogg.