110. Οι Αθηναίοι χάνουν την Εύβοια

Το Σεπτέμβρη του 411 π.Χ. ενώ στο εσωτερικό της Αθήνας οι ολιγαρχικοί έχουν καταλάβει, εδώ και μερικούς μήνες, πραξικοπηματικά την εξουσία, δυστυχώς για το λαό τα πράγματα στο συνεχιζόμενο Πελοποννησιακό πόλεμο πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο για την πόλη. Έτσι, προκειμένου να επιτευχθεί η αναγκαία λαϊκή ενότητα και ομοψυχία, προκρίθηκε η ιδέα της σύγκλησης Εκκλησίας του Δήμου. Τη μέρα, όμως, εκείνη και καθώς ο λαός συνέρρεε για τη συγκέντρωση, έφτασε η είδηση ότι 42 Πελοποννησιακά πλοία με τον Ηγησανδρίδα επικεφαλής έφυγαν από τα Μέγαρα και βρίσκονται κοντά στη Σαλαμίνα. Όλοι θαρρούσαν ότι «δικαιώθηκαν» οι από καιρό διατυπωμένοι φόβοι του Θηραμένη και των συντρόφων του, ότι δηλαδή ο Πελοποννησιακός στόλος έρχεται να καταλάβει τον Πειραιά και κατόπιν την Αθήνα. Επιπλέον, πίστευαν ότι καλά έκαναν, όταν είχαν κατεδαφίσει το τείχος της Ηετιωνείας, εφόσον ήταν γνωστό τοις πάσι ότι ο Πείσανδρος και οι σκληροπυρηνικοί Ολιγαρχικοί τόσο πολύ φοβόντουσαν το εξοργισμένο πλήθος ή έτρεμαν τη Δημοκρατία, ώστε προτιμούσαν να ιδούν την πόλη τους χωρίς τείχη ή πλοία από το να παραδώσουν την εξουσία στο λαό.

Μόλις, όμως, διαδόθηκε η είδηση για τον Ηγησανδρίδα και το στόλο του, όσοι Αθηναίοι μπορούσαν να φέρουν οπλισμό άρχισαν να εξοπλίζονται και να τρέχουν στον Πειραιά. Είχαν πιστέψει ότι – μπροστά στις εσωτερικές διχόνοιες μεταξύ των πολιτών ή των διαφόρων παρατάξεων για πολιτικούς λόγους – ό,τι προέχει και υποσκελίζει καθετί άλλο είναι ο κίντυνος, και μάλιστα ο προερχόμενος από εξωτερικό εχθρό, που δεν βρίσκεται μακριά, αλλά προ των πυλών της πόλης! Έτσι, άρον – άρον, από τους Αθηναίους άλλοι μπήκαν στα πλοία που είχαν ήδη ετοιμαστεί, άλλοι προέβαιναν στην καθέλκυση άλλων και άλλοι ανέλαβαν, όπως – όπως, την άμυνα των τειχών και του στομίου του λιμανιού του Πειραιά!

Τα πλοία των Πελοποννησίων, όμως, παρέκαμψαν το Σούνιο και πλέοντας κατά μήκος της ακτής, άραξαν αρχικά μεταξύ Θορικού και Πρασιών, πριν καταπλεύσουν στον Ωρωπό. Οι Αθηναίοι, πανικόβλητοι, τρέχουν στην Ερέτρια, μήπως και σώσουν ό,τι σώζεται. Στη ναυμαχία, όμως, που έγινε κοντά στην Ερέτρια, οι Αθηναίοι με το Θυμοχάρη νικήθηκαν κατά κράτος από το Πελοποννησιακό ναυτικό και τον Ηγησανδρίδα. Οι Ερετριείς μάλιστα συνέδραμαν αποτελεσματικά στη νίκη των Πελοποννησιακών ναυτικών δυνάμεων και εξόντωσαν όσους Αθηναίους ζήτησαν καταφύγιο στην πόλη τους. Η ήττα ή μάλλον η συντριβή των Αθηναίων οφείλεται στο ότι τα πλοία του Θυμοχάρη δεν επανδρώθηκαν με εκπαιδευμένους και έμπειρους σε πολεμικές επιχειρήσεις Αθηναίους, λόγω των εσωτερικών πολιτικών  αναταραχών στην πόλη και επειδή επιθυμούσαν να τρέξουν, πριν είναι αργά, να υπερασπιστούν την πολύ σπουδαία κτήση τους, γιατί η Εύβοια ήταν το σημαντικότερο «κομμάτι» της Αθηναϊκής συμμαχίας επί χρόνια. Η πανωλεθρία της Ερέτριας είχε ως αποτέλεσμα ολόκληρη η Εύβοια, εκτός του Ωρεού, μέσα σε λίγο χρόνο, ν’ αποσκιρτήσει από την Αθήνα και τη συμμαχία της και να περάσει στη διοίκηση των Πελοποννησίων.

Η απώλεια της Εύβοιας φάνηκε ως θανάσιμο πλήγμα, μεγαλύτερο κι από την προ διετίας «νίλα» στη Σικελία. Ήρθε, μάλιστα, σε μιαν εποχή που οι Αθηναίοι είχαν ήδη χάσει και το Βυζάντιο και τον έλεγχο των Δαρδανελίων, κάτι που, αναμφίβολα, αποτελούσε «σοβαρό πλήγμα» στην οικονομία και την εξωτερική πολιτική της Αθήνας.

Όπως διαβάζουμε στο Θουκυδίδη («Ιστορία», βιβλίο 1^ο), ο Περικλής, στα μέσα του 5^ου αι. π.Χ., είχε καταλάβει την Εύβοια και είχε εγκαταστήσει εκεί Αθηναίους κληρούχους, ενώ ο Πλούταρχος αναφέρει ότι και οι διάδοχοι του Περικλή δημαγωγοί τον μιμήθηκαν, γιατί, επί σειρά ετών, η Εύβοια υπήρξε σιτοβολώνας της Αθήνας, όπως τα μεταγενέστερα χρόνια η Αίγυπτος για τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Οι Σπαρτιάτες, όμως, τώρα (φθινόπωρο του 411 π.Χ.), με την Εύβοια στην κατοχή τους, εύκολα θα μπορούσανε πια να αποκλείσουν τους λιμένες της έρημης από καράβια Αθήνας και να την αφήσουν να λιμοκτονήσει έως ότου παραδοθεί! Αλλά από αυτήν την μοίρα οι Αθηναίοι σώθηκαν «χάρη» στη χαρακτηριστική βραδύτητα και ατολμία των Λακεδαιμονίων, οι οποίοι περιορίστηκαν στην εξασφάλιση της κατάκτησης της Εύβοιας.