Β. 58.  Πατέρας και παιδί στην ίδια κυβέρνηση

Στο παρόν σημείωμα και με τη βοήθεια των αρχείων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης θα ιδούμε σε ποιες ελληνικές κυβερνήσεις του 20ου αιώνα (από το 1909 και μετά) διετέλεσαν ο μεν πατέρας πρωθυπουργός και ένα από τα παιδιά του δε, γιος συνήθως ή/ και κόρη, υπουργός ή υφυπουργός.

Ο Δημ. Ράλλης υπουργοποίησε
πρώτος πρωθυπουργός παιδί του

Πρώτη φορά συναντούμε αυτό το γεγονός το Νοέμβρη του 1920, όταν στην κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη (έμεινε στην εξουσία ως το Γενάρη του 1921) ο γιος του Ιωάννης Ράλλης ανέλαβε το Υπουργείο Ναυτικών. 

Στα υπό την προεδρία του Γεωργίου Παπανδρέου κυβερνητικά σχήματα της περιόδου Φλεβάρης 1964 - Ιούλης 1965, ο γιος του Ανδρέας είχε υπηρετήσει ως Υπουργός Προεδρίας αρχικά (19.02 έως 05.06.1964) και κατόπιν Αναπληρωτής Υπουργός  Συντονισμού (06.06. - 19.11.1964 και 29.04.- 15.07.1965).

Στις μετά το καλοκαίρι του 1985 κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, ο γιος του Γιώργος αναλαμβάνει διάφορα υπουργικά χαρτοφυλάκια. Συγκεκριμένα, διατελεί: Υφυπουργός Πολιτισμού (Ιούλης 1985-  Φλεβάρης 1987), Υπουργός Παιδείας (Ιούνης 1988 -  Ιούλης 1989 και Ιούλης 1994 - Γενάρης 1996) και Υφυπουργός Εξωτερικών (Οχτώβρης 1993- Ιούλης 1994).

Τέλος, ενώ ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν πρωθυπουργός από τον Απρίλη του 1990, η κόρη του Θεοδώρα (Ντόρα) χήρα Παύλου Μπακογιάννη ανέλαβε  καταρχάς Υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ από 1.10.1990 έως 8.8.1991 και από 7.8 έως 3.12.1992 και μετά  Υπουργός Πολιτισμού 7.12.1992 έως 13.10.1993.

Β. 57. «Αρνητικά» παραδείγματα από το παρελθόν

Στο παρόν σημείωμα, με τη βοήθεια κάποιων από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, θα προσπαθήσουμε να «απομυθοποιήσουμε» κάποιους από τους πολιτικούς της  Αθήνας των κλασικών χρόνων και προβάλλοντας τα μειονεκτήματά τους να δείξουμε ότι, για να αντλείς από το παρελθόν παραδείγματα προς μίμηση για το δημόσιο και τον ιδιωτικό μας βίο, πρέπει να το αντιμετωπίζεις κριτικά και όχι δουλικά.

«Ο Εργοκλής φαίνεται ολοκάθαρα ότι έχει προδώσει πόλεις και έχει αδικήσει προξένους και δημοκρατικούς πολίτες και ότι έχει γίνει ζάπλουτος από φτωχός κατακλέβοντας τη δημόσια περιουσία. Και, βέβαια, πώς πρέπει να συγχωρήσετε αυτούς, όταν βλέπετε ότι τα πλοία, που αυτοί διοικούσαν, παροπλίζονται από έλλειψη χρημάτων και από πολλά γίνονται λίγα, ενώ οι ίδιοι τους, που είχαν εκπλεύσει φτωχοί και ρακένδυτοι, έχουν αποκτήσει τεράστια περιουσία σε ελάχιστο χρονικό διάστημα;» (Λυσίας)

«Ασφαλώς, ο Ανδοκίδης δεν είναι άγνωστος ούτε στους εντός ούτε στους εκτός της χώρας για την ασέβειά του. Γιατί, είναι κανόνας να γίνονται γνωστοί στο ευρύ κοινό αυτοί που διαπράττουν υπερβολικά κακές ή καλές πράξεις. Ακόμη, αυτός έχει ενοχλήσει πολλές πόλεις κατά την αποδημία του (από την Αθήνα) στη Σικελία, Ιταλία, Πελοπόννησο, Θεσσαλία, Ελλήσποντο, Κύπρο» (Λυσίας)

«Νομίζω, κύριοι δικαστές, ότι δεν επιθυμείτε να ακούσετε καμία δικαιολογία από αυτούς που θέλουν να κατηγορήσουν τον Αλκιβιάδη· γιατί, συμπεριφέρθηκε έτσι ως πολίτης από την πρώτη στιγμή, ώστε και αν ακόμη κανείς τυχαίνει να μην αδικήθηκε από αυτόν στην ιδιωτική του ζωή, περισσότερο ταιριάζει από τις άλλες του ασχολίες να τον θεωρεί εχθρό. Γιατί, τα σφάλματά του δεν είναι μικρά ούτε άξια να συγχωρεθούν ούτε δημιουργούν την ελπίδα ότι θα διορθωθεί από δω και πέρα, αλλά έτσι έχουν διαπραχθεί και έχουν φτάσει σε τέτοιο βαθμό κακίας, ώστε για μερικά απ' τα οποία αυτός περηφανεύεται ακόμη και οι εχθροί του να ντρέπονται» (Λυσίας).

Ο Δημοσθένης βάλλει και βάλλεται
από πολιτικούς του αντιπάλους
στην Αθήνα του 4ου π.Χ. αιώνα

 «Αυτό όμως, που νομίζω πως πρέπει να ακούσετε και που θα είναι η απόδειξη της θρασύτητας και της τόλμης του, θα σας το θυμίσω. Στην Κόρινθο δηλαδή, όταν (ο Σίμωνας) ήρθε καθυστερημένος μετά τη μάχη προς τους εχθρούς και μετά την εκστρατεία στην Κορώνεια, πιάστηκε στα χέρια με τον ταξίαρχο Λάχη και τον χτυπούσε και, αν και συμμετείχαν στην εκστρατεία όλοι οι πολίτες, επειδή φάνηκε ότι είναι πάρα πολύ απείθαρχος και πανούργος, μόνος αυτός από όλους τους Αθηναίους εξορίστηκε με δημόσια προκήρυξη από τους στρατηγούς» (Λυσίας).

«Ο Τίμαρχος, όχι προ πολλού, προχθές ακόμα, μέσα εις την συνέλευσιν επέταξε τα ρούχα του και παρίστανε τον παγκρατιαστήν ολόγυμνος. Και το κρασί και η διαφθορά τον είχαν καταντήσει σε τέτοια άθλια και αισχρά χάλια, ώστε οι παριστάμενοι νοικοκυραίοι εσκέπαζαν το πρόσωπό τους με την άκρη του ενδύματος από ντροπή για την πόλιν, η οποία χρησιμοποιεί τέτοιους συμβούλους». (Αισχίνης)

«[Ο Δημοσθένης] Από τριήραρχος μας προέκυψε λογογράφος,  αφού κατασπατάλησε με τρόπο καταγέλαστο την πατρική περιουσία· όταν θεωρήθηκε αναξιόπιστος και σ’ αυτό τον χώρο, επειδή αποκάλυπτε στους αντιπάλους τα επιχειρήματα των εντολέων του, το έριξε στην πολιτική· και ενώ έχει κερδίσει πάμπολλα χρήματα από τον τρόπο με τον οποίο πολιτεύτηκε, ελάχιστα έβαλε στην άκρη. Τούτη τη στιγμή βέβαια το βασιλικό χρυσάφι  έχει κατακλύσει τις σπατάλες του, όμως ακόμα και αυτό δεν θα επαρκέσει· γιατί ποτέ, κανένας πλούτος δεν φάνηκε ισχυρότερος από τον διεφθαρμένο χαρακτήρα. Συνοψίζω: εξασφαλίζει τα προς το ζην όχι από τα δικά του εισοδήματα αλλά από τους δικούς σας κινδύνους» (Αισχίνης).

«Γιατί, αν έχει ο Κόνωνας αναθρέψει έτσι τα παιδιά του ώστε να διαπράττουν εγκλήματα ενώπιόν του, και για αυτά μάλιστα ούτε να φοβούνται ούτε να ντρέπονται, για μερικά από τα οποία ως τιμωρία προβλέπεται ο θάνατος, τι θα θεωρούσατε εύλογο να υποστεί; Eγώ, βέβαια, νομίζω ότι αυτά είναι απόδειξη ότι αυτός ούτε τον ίδιο του τον πατέρα του δεν ντρέπεται· γιατί, αν ο ίδιος τιμούσε και φοβόταν τον πατέρα του, θα απαιτούσε και τα παιδιά του να φέρονται το ίδιο απέναντί του». (Δημοσθένης)

«Ο Μειδίας λοιπόν είχε πρώτα την αναίδεια να προσπαθεί να πείσει τον Στράτωνα να μεταβάλει την απόφασή του από καταδικαστική σε αθωωτική και τους άρχοντες να τροποποιήσουν το πρακτικό της δίκης· και τους προσέφερε πενήντα δραχμές· επειδή όμως αυτοί αγανάκτησαν για την προσφορά και αφού απέτυχε να πείσει και τον ένα και τους άλλους, αναχώρησε με απειλές και βαρειές ύβρεις· και τι έκαμε; Παρατηρήστε την κακοήθειά του. Ζήτησε ακύρωση της αποφάσεως της διαιτησίας χωρίς να ορκισθεί, αλλά άφησε να γίνει τελεσίδικη η απόφαση εναντίον του και κατηγορήθηκε ότι δεν είχε ορκισθεί· με την επιθυμία να αποκρύψει το σχέδιό του, περίμενε την τελευταία ημέρα της διαιτησίας στο μήνα Θαργηλιώνα ή Σκιροφοριώνα, ημέρα κατά την οποία άλλοι από τους διαιτητές παρουσιάσθηκαν και άλλοι όχι·  αφού έπεισε τον άρχοντα ο όποιος προήδρευε να βάλει το ζήτημα σε ψηφοφορία, παραβαίνοντας όλους τους νόμους, χωρίς να παρουσιάσει ούτε ένα μάρτυρα, κατηγόρησε τον Στράτωνα ερήμην και ερήμην μαρτύρων, και πέτυχε να καταδικασθεί σε εξορία και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων». (Δημοσθένης)

«Ας αναλογιστούμε, για όνομα των θεών, τι θα γίνει, αν ο καθένας μέσα στην πόλη αποκτώντας το θράσος και την αδιαντροπιά του Αριστογείτονα, και σκεπτόμενος τα ίδια ακριβώς με αυτόν, ότι είναι δυνατόν και να λέει και να κάνει ό,τι θέλει ο καθένας στη δημοκρατία χωρίς όρια, αν βέβαια κάνοντας αυτά δεν ενδιαφερθεί για την εντύπωση που θα δώσει, και δεν τον σκοτώσει κανείς αμέσως για καμιά από τις αδικίες που έχει διαπράξει· αν, έχοντας αυτά κατά νου, αυτός που δεν έχει οριστεί με κλήρωση ή εκλογή επιδιώκει να είναι ίσος με αυτόν που έχει οριστεί με κλήρωση ή εκλογή και να συμμετάσχει στις ίδιες διαδικασίες, και γενικά ούτε νέος ούτε γέρος να ενεργεί όπως αρμόζει, αλλά αφού ο καθένας καταργήσει κάθε τάξη στη ζωή του, θεωρήσει νόμο, εξουσία, τα πάντα, τη δική του θέληση· αν λειτουργήσουμε έτσι, μπορεί η πόλη να διοικηθεί;» (Δημοσθένης)

«Δεν έφυγον εγκαταλείψαντες την χώραν, καθ' ον τρόπον ο Λεωκράτης, ούτε ανυπεράσπιστον την εκθρέψασαν αυτούς πατρίδα και τα ιερά αυτών παρέδοσαν. (Λυκούργος)»

Β. 56.  Βίος και έργο του Γιάννη Τσαρούχη

20 Ιουλίου 1989. Η Ελλάδα γίνεται φτωχότερη, καθώς αφήνει τη στερνή του πνοή μια σημαντική μορφή των Γραμμάτων και των τεχνών. Πεθαίνει ο Γιάννης Τσαρούχης, ο άνθρωπος που αποτύπωσε με το πινέλο του την Ελλάδα του 20ου αιώνα, ένας από τους διασημότερους εντός κι εκτός συνόρων και καταξιωμένους ζωγράφους της σύγχρονης Ελλάδας.

Ανεξάντλητος μέχρι την τελευταία του στιγμή, ήταν 80 ετών όταν πέθανε, είχε προσφέρει πάμπολλα στην ελληνική Τέχνη κι είχε να δώσει ακόμη πιο πολλά, καθώς τα νεορεαλιστικών τάσεων έργα του σχετίζονται και με την ελληνική λαϊκή παράδοση, μα και από τα πορτρέτα των Φαγιούμ. Ξεκίνησε τη ζωγραφική σε ηλικία μόλις 7 χρόνων, σκαρώνοντας εικόνες αγίων, ενώ σε εκείνη την ηλικία δέχεται ερεθίσματα από ευρωπαϊκά (κυρίως γαλλόφωνα) περιοδικά που κυκλοφορούν μεταξύ συγγενικών του προσώπων.

Έπειτα, μεγαλώνοντας, σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, μαθητεύοντας κοντά σε εξαίρετους δασκάλους, όπως τον Μπισκίνη, το Γερανιώτη, το Βικάτο και τον Παρθένη. Ακολούθως, βρέθηκε , από το 1931 έως το 1935 που φεύγει στη Γαλλία κοντά στον άλλο σπουδαιότατο δάσκαλο Φώτη Κόντογλου. Στη Γαλλία βρέθηκε και συνδέθηκε με τον Τεριάντ.

Στο Παρίσι θα ξαναμεταβεί λίγο μετά την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967. Αν τη δεκαετία του 1930 προσπάθησε να ακολουθήσει  τα σουρεαλιστικά ρεύματα, αργότερα πήρε πιο «συντηρητικούς» δρόμους , οι οποίοι συνετέλεσαν στην καταξίωσή του μεταξύ των Ελλήνων ζωγράφων. Προς το τέλος της ζωής του, επισκέπτεται συχνά το Άγιο Όρος, που ασκεί επιρροή στα ύστατα έργα του.

Πέρα από τη ζωγραφική, όμως, ο Γιάννης Τσαρούχης ασχολήθηκε με την εικονογράφηση σχολικών εγχειριδίων ή άλλων βιβλίων, αλλά έχει να επιδείξει σημαντικότατο, αξιοπρόσεχτο έργο και στη σκηνογραφία θεατρικών παραστάσεων κι ως ενδυματολόγος σε αυτές. Συνεργάστηκε με επιτυχία με διάφορα θεατρικά σχήματα και θιάσους για την παρουσίαση κλασικών και άλλων έργων, επί σειρά ετών. Αναφέρουμε ενδεικτικά το Εθνικό θέατρο, το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη, της Κατερίνας, τ Θέατρο Τέχνης, τη Λυρική Σκηνή, κ.α. Επιπλέον έχει να μας δώσει και την αξιόλογη θεατρικά και φιλολογικά μετάφραση αρχαίων τραγωδιών, όπως το έργο του Ευριπίδη «Τρωάδες».

Σταθμός αναμφίβολα , στην πολύχρονη καριέρα του η γνωριμία κι η συνεργασία του (κυρίως μετά το 1945) με το γνωστό θεατράνθρωπο Κάρολο Κουν, τους οποίους σημειωτέον έφερε κοντά μια παράσταση του κρητικού έργου «Ερωφίλη» το 1934. Ο Τσαρούχης, τέλος, ενώ πίνακές του βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές συλλογές και διάφορα μουσεία, έχει φτιάξει σκηνικά για παραστάσεις της Επιδαύρου, στο Κόβεν Γκάρντεν του Λονδίνου (1950), αλλά και στη Σκάλα του Μιλάνου (1961).

Από τα έργα του ας ξεχωρίσουμε τα Ζεϊμπέκικα, τις Τέσσερις Εποχές, τους Μήνες κ.α.

* Το συνημμένο video για τη ζωή και το έργο του Γ. Τσαρούχη προέρχεται από το Αρχείο της ΕΡΤ...

Β. 55. Η μοιραία "πτώση" ενός ήρωα της μπάλας

Σε ηλικία 35 ετών και μετά από έντονο καβγά με τη γυναίκα του, αποφάσισε να δώσει τέρμα στη ζωή του. Και το πέτυχε πέφτοντας στο κενό από τον 36^ο όροφο του ουρανοξύστη που ζούσαν. Ο λόγος για τον Τσόινγκ Σάι Χο (Cheung Sai Ho). 

Ο  Τσόινγκ Σάι Χο εν δράσει

Μόνο που ο γεννημένος στις 27.08.1975 Τσόινγκ δεν ήταν ένας οποιοδήποτε που η αυτοκτονία του, στις 22 Απρίλη 2011, θα περνούσε απαρατήρητη! Ήταν ο ποδοσφαιριστής που είχε σημειώσει το πιο γρήγορο γκολ στα χρονικά του παγκοσμίου ποδοσφαίρου.

Στη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας, αγωνίστηκε στις εξής ομάδες, 1994- 95 South China, 1995 – 96 Frankwell, 1996- 2008 Happy Valley, 2008 – 2010 Wing Yee, 2010 – 2011 Lam Pak. Επιπλέον, είχε αγωνιστεί 56 φορές με την Εθνική ομάδα του Χονγκ Κονγκ.

Ο Τσόινγκ την φήμη του την παγκόσμια την όφειλε στο ότι το 1993, κατά τη διάρκεια του Πόρτσμουθ Καπ, σκόραρε για λογαριασμό της Εθνικής ομάδας Νέων της χώρας του, 2.8 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη του αγώνα.

Από την FIFA είχε καταχωριστεί και αναγνωριστεί επίσημα ότι κατέχει το ρεκόρ της πιο γρήγορης επίτευξης τέρματος σε ποδοσφαιρικό παιχνίδι.

Πηγές: Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία και η εφημερίδα Αθηνών "Ελευθεροτυπία" στο φύλλο της 23.04.2011.

Β. 54. Το μακελειό του '46 στο Λιτόχωρο

30 Μαρτίου 1946. Παραμονή των πρώτων μετακατοχικών εκλογών στην ελεύθερη Ελλάδα. Λιτόχωρο Πιερίας. Μια πράξη που “στιγμάτισε” τη νεότερη πολιτική ιστορία της χώρας, όσο η αποχή των αριστερών από τις εκλογές της επόμενης ημέρας.

Με επικεφαλής τους καπετάν Τζαβέλλα (Παππού), Φωτεινό, Ανδρεάδη οι αντάρτες του ΕΛΑΣ αποφασίζουν να επιτεθούν ένοπλοι στο Λιτόχωρο, όπου σε απόσταση 300 μέτρων ήταν στρατωνισμένες  η τοπική  δύναμη χωροφυλακής και μία διμοιρία εθνοφυλάκων. Επελέγη το Λιτόχωρο, ίσως διότι στην κωμόπολη αυτή πολλοί λαϊκοί αγωνιστές έχουν γνωρίσει τραγικά βασανιστήρια ή και το θάνατο ακόμη από την κρατική τρομοκρατία.Κατά την επιχείρηση, που εστέφθη με επιτυχία για τους επιτιθέμενους, ανετράπησαν οι κάλπες και την εκλογική παρωδία αντικατέστησε η ένοπλη αιματηρή  βία.

Ας δούμε πως περιγράφει η αναφορά του φιλοκυβερνητικού διοικητή χωροφυλακής Κατερίνης το συμβάν: “... Την 20.30’ του Σαββάτου 30ης Μαρτίου ( σ.σ. η ώρα της επίθεσης λίγες μέρες μετά ορίστηκε στις 21.30’, αλλά και με νεότερα τηλεγραφήματα μεταβλήθηκαν άλλες λεπτομέρειες της αρχικής περιγραφής) συμμορία εξ 100 και πλέον κομμουνιστών οπλισμένων δι’ αυτομάτων όπλων και όλμων, προσέβαλον δολοφονικώς εις το σταθμό χωροφυλακής Λιτοχώρου Κατερίνης στρατωνιζομένους άνδρας της χωροφυλακής και εθνοφυλακής, οι οποίοι προορίζονταν για την τήρηση της τάξης κατά τις εκλογές. Επακολούθησε συμπλοκή διαρκέσασα πλέον της ώρας καθ’ ην το οίκημα του σταθμού χωροφυλακής ανεφλέγη από τα βλήματα των όλμων και των χειροβομβίδων. Κατ’ αυτή σκοτώθηκαν 6 χωροφύλακες, 1 λοχίας, 1 στρατιώτης, τραυματίστηκαν 1 χωροφύλακας και 1 εθνοφύλακας. [...] Η κηδεία των φονευθέντων έγινε δημοσία δαπάνη στην Κατερίνη.”

Γιατί, όμως, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ προχώρησαν σ’ αυτήν την -κατά κοινή εκ των υστέρων ομολογία- άνανδρη πράξη, η οποία ίσως σηματοδότησε και την έναρξη της πιο “σκληρής”  φάσης του εμφυλίου πολέμου στη μετακατοχική Ελλάδα; Στις 28/10/1947, η εφημερίδα “Εξόρμησις” του “Δημοκρατικού Στρατού ( μετεξέλιξη του ΕΛΑΣ)” γράφει: “ ...Η ενέργεια αυτή (σ.σ. η επίθεση στο Λιτόχωρο) θα σήμανε: Αν ο μοναρχοφασισμός (σ.σ. κυβερνήσεις των Αθηνών) δεν θελήσει να αναγνωρίσει τα δικαιώματα του Λαού και συνεχίσει τα εγκλήματά του, τότε ο Λαός θα επιβάλει τη θέλησή του μόνος του, με τη δύναμή του, όπως έκανε και στη Γερμανική Κατοχή...”.

Πηγή: "Ιστορία της Συγχρόνου Ελλάδας, 1941- 1974", Σόλων Γρηγοριάδης, Εκδόσεις "Ελευθεροτυπία". 

B. 53. Το γεφύρι που έγραψε Ιστορία

25 Νοεμβρίου 1942. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου στη Φθιώτιδα της Στερεάς Ελλάδας από τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις Ε.Δ.Ε.Σ. (του Ναπολέοντος Ζέρβα), Ε.Α.Μ./ Ε.Λ.Α.Σ. (υπό τον Άρη Βελουχιώτη) και τις καθοδηγούμενες από τους Ε. Myers και Chris Woodhouse βρετανικές και νεοζηλανδικές ομάδες σαμποτέρ αποτελεί το σπουδαιότερο σε στόχο μα και απήχηση μέχρι τότε σαμποτάζ κατά των Γερμανοϊταλών σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη. 

Ώρα της επιθέσεως είχε οριστεί η 11 μ.μ. της 25/11, στις 11.30 μ.μ. ακούγονται οι πρώτες τουφεκιές και όλα θα γίνονταν βάσει λεπτομερώς προδιαγεγραμμένου σχεδίου. Αρχικά, επλήγη από τους αντάρτες το νότιο βάθρο της γέφυρας, που κοιτάζει προς Αθήνα και διέθετε 3 πολυβολεία με χαρακώματα, συρματόπλεγμα και 80 άντρες για να το υπερασπίζουν. Πολύ γρήγορα κατελήφθη, ενώ στο βόρειο βάθρο, προς τη Λαμία, υπήρχε ένα πολυβολείο, με χαράκωμα και 40μελής φρουρά. Εκεί, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για τους Έλληνες και με υπερπροσπάθεια των σαμποτέρ κάτω από τα πυρά των σθεναρά αντισταθέντων Ιταλών και Γερμανών, που ήρθαν προς ενίσχυση από τον Μπράλλο, επιτεύχτηκε η καθοριστική για την έκβαση της επιχείρησης έκρηξη στη γέφυρα, που αποτελεί ακόμη και σήμερα βασικό συγκοινωνιακό κόμβο στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Νοέμβρης 1942, οι Έλληνες αντάρτες ανατινάζουν
τα γερμανοϊταλικά σχέδια
μαζύ με τη Γέφυρα του Γοργοποτάμου

Την επιχείρηση εκτέλεσαν εκατόν πενήντα αντάρτες του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, εξήντα αντάρτες του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Ναπολέοντα Ζέρβα και δώδεκα Άγγλοι σαμποτέρ, με επικεφαλής το συνταγματάρχη Εντι Μάγιερς και υπαρχηγό τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ. 

Η επιχείρηση στο βόρειο βάθρο ολοκληρώνεται περί τις 1.30 τα ξημερώματα της 26ης Νοεμβρίου 1942 και στις 2.21 π.μ. πια οι σαλπιγκτές με διαταγή του Ν. Ζέρβα σάλπισαν την αποχώρηση των νικητών από το πεδίο της μεγάλης νίκης και δυο μέρες μετά την ανατίναξη ήρθαν τα ιταλικά αντίποινα.

Το αναμφίβολα ζημιογόνο για τους κατακτητές νέο της καταστροφής της γέφυρας του Γοργοπόταμου διαδόθηκε γρήγορα σε όλη την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο, παροτρύνει για περαιτέρω οργανωμένη αντίσταση, αλλά, επειδή προξένησε την οργή των Ιταλών, αφενός μεν, δυο μέρες μετά την ανατίναξη της γέφυρας, οι Ιταλοί, σε αντίποινα, παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα και τους υπόλοιπους θα τους εκτελέσουν στα Καστέλλια της Παρνασίδας, μαζύ με άλλους 10 κατοίκους, αφετέρου δε, επικηρύχτηκε από το Κομάντο Πιάτσα των Αθηνών για 100.000.000 δραχμές ως κοινός ληστής ο «ιθύνων νους» του σχεδίου, Ν. Ζέρβας.

Πηγές:

1. Σ.Λ., «Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου», Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 23-11-2003, σελ. 19.

2. Στρατηγού Ναπ. Ζέρβα, «Απομνημονεύματα», εκδόσεις «Μέτρον»

3. Κρις Γουντχάουζ, «Το μήλον της Εριδος», εκδόσεις «Εξάντας»

Β. 52.  "Ήμουν νιος και γέρασα.."

Στηριγμένοι στα αρχεία της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης, στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με ένα "περίεργο" κεφάλαιο της ελληνικής πολιτικής ιστορίας.

Συγκεκριμένα, θα παρουσιάσουμε ποιοι ήσαν οι 3 Έλληνες πολιτικοί του 20ου αιώνα εκείνοι που διατέλεσαν πρωθυπουργοί με 2 τουλάχιστον θητείες, από τις οποίες η δεύτερη από την πρώτη απείχε τουλάχιστον περισσότερα από 18 χρόνια. 

7 Οχτώβρη του 1924 είχε τερματιστεί η πρώτη δυόμισι μηνών περίπου πρωθυπουργία του Θεμιστοκλή Σοφούλη. Ο Σαμιώτης πολιτικός διατέλεσε στο μεσοπόλεμο και πρόεδρος της Βουλής και υπουργός. Αμέσως μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, στις 22.11.1945 (21 χρόνια, 1 μήνα και 15 μέρες μετά την πρώτη πρωθυπουργική του θητεία), εκλήθη, ως αρχηγός των "Φιλελευθέρων", να αναλάβει για δεύτερη φορά πρωθυπουργός (έως τις 4 Απριλίου 1946, αν και τελικά ξανακυβέρνησε ως πρωθυπουργός από το Σεπτέμβρη του 1947 μέχρι το θάνατό του, τέλη Ιούνη 1949).

Γ. Παπανδρέου -  Π. Κανελλόπουλος,
δυο Αχαιοί πρωθυπουργοί (πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 10.04.2017)

Ο Γεώργιος Παπανδρέου στις 3.1.1945, μετά τα "Δεκεμβριανά" του '44, παραδίδει την πρωθυπουργία και μέχρι να την ξαναπάρει στα χέρια του περνάνε σχεδόν 19 χρόνια. Συγκεκριμένα, ανέλαβε πάλι πρωθυπουργός στις 8 Νοέμβρη του 1963 μετά την εκλογική νίκη της "Ένωσης Κέντρου" ως τις 31.12.1963, για να ξαναπάρει την πρωθυπουργία τον Φλεβάρη του 1964 (εκλογικός θρίαμβος της "Ε.Κ.") έως τον Ιούλη του 1965 ("Αποστασία"). 

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, πολιτικός και στοχαστής από τους σημαντικούς του 20ου αι, ανέλαβε για πρώτη φορά πρωθυπουργός το Νοέμβρη του 1945 (1 - 22.11). Έπρεπε να περάσουνε 22 χρόνια μέχρι να ξαναγίνει ο Αχαιός πολιτικός πρωθυπουργός αλλά τον "έκοψε" η χούντα των συνταγματαρχών στη μέση. Δηλαδή, σχημάτισε υπό την προεδρία του κυβέρνηση (μειοψηφίας) με στελέχη της ΕΡΕ, του κόμματός του, τον Απρίλη του 1967 (3 - 21 Απρίλη).

Β. 51. Η ιστορία των Ρομ

Σίντι ή Ρομ ή Πλανόβιοι Τσιγγάνοι; H μακρινή ιστορική διαδρομή των Τσιγγάνων, παρ’ όλες τις μέχρι τώρα έρευνες ιστορικών – κοινωνιολόγων και γλωσσολόγων, μένει ακόμα ανεξιχνίαστο «μυστήριο». Έχει, όμως, αποδειχθεί, κυρίως από τη γλωσσολογική μελέτη, ότι όλοι οι τσιγγάνικοι κλάδοι προέρχονται από τη ΒΔ Ινδία. Θεωρείται μάλιστα ότι και η ονομασία Ρομ προέρχεται από το σανσκριτικό Domb-as, που δήλωνε εξωκαστικές ομάδες «του δρόμου» (αντίστοιχο αγγλικό tramps), που ενασχολούνταν με τα γνωστά πλανόδια επαγγέλματα των Τσιγγάνων.

Η ονομασία Sinti του κεντροευρωπαϊκού κλάδου των Τσιγγάνων, ανάγει στο sindh -Ινδός ποταμός και επαρχία του Πακιστάν (ρίζα, sidh - sjand = ρέω, τρέχω, κινούμαι). Επίσης στους Σίντες του Κάτω Δούναβη και της Θράκης. Το Τσιγγάνος επίσης ενδεχομένως συγγενεύει με το αρχαίο Σιγύνης (αρχαίος θρακικός λαός, εξ ου «τσιγγούνης»). Στην Κεϋλάνη (Σρι Λάνκα) hing-ana (τσιγγάνος) σημαίνει απλά «ζητιάνος», όπως και το ουγγρικό szegeny (φτωχός). Oι αντίστοιχοι «τσιγγάνοι» της  Σρι Λάνκα που προέρχονται από το sindh ονομάζονται Ahikundeka («γόητες φιδιών»).

Οι τσιγγάνοι έφθασαν στην Ευρώπη πριν από 900-1.100 χρόνια μέσω της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ως τον 15^ο  αιώνα είχαν περάσει από τα Βαλκάνια στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ακολούθησαν τρία μεγάλα μεταναστευτικά κύματα τα οποία διαμόρφωσαν τη σημερινή κατανομή τους στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Το πρώτο συντελέστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, μετά την κατάργηση της δουλείας των τσιγγάνων στη Ρουμανία, το δεύτερο προήλθε από τη Γιουγκοσλαβία στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και το τρίτο σημειώθηκε τη δεκαετία του 1990, μετά τις αλλαγές στις πρώην κομμουνιστικές χώρες. Το Ερευνητικό Κέντρο Υγιεινής της Φυλής και Βιολογίας των Πληθυσμών που ιδρύθηκε το 1936 πρόσφερε την «επιστημονική βάση» για την «τελική λύση» και την εξόντωση εκατομμυρίων εβραίων και τσιγγάνων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

Ο πολιτισμός Romani δεν είναι παντού ο ίδιος, συνδέεται, ανά φυλή και περιοχή, με πολλές παραδόσεις και συνήθειες, καθώς η κάθε φυλή έχει τις ξεχωριστές πεποιθήσεις και δικούς της νόμους.

Θα ήταν αυθαιρεσία να γενικεύσει κανείς συγκεκριμένους κανόνες που ισχύουν σε μια μεμονωμένη φυλή. Παρά την πολιτισμική αυτή πολυμορφία, μπορούμε να διακρίνουμε αρκετές κοινές αξίες σε όλους τους Ρομά ή Ρομ: Πίστη στην οικογένεια ( γενιά) , πίστη στην ύπαρξη Θεού και διαβόλου  , αφοσίωση σε πρότυπα και κανόνες, που ποικίλλουν από φυλή σε φυλή και προσαρμοστικότητα στους μεταβαλλόμενους όρους διαβίωσης και επιβίωσης.

Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση των αντιλήψεων των φυλών Ρομά ή Ρομ σχετικά με το “ποιος είναι και ποιος δεν είναι γνήσιος Ρομ” (gajikane = μη-Ρομ, ξένος) .

Αυτός που μπορεί να γίνει αποδεκτός ως «γνήσιος Ρομ» από τη μια ομάδα, μπορεί να είναι gadje (μη αποδεκτός , ξένος) σε άλλη. Δεν υπάρχει κάποια φυλή που μπορεί να θεωρηθεί, «καθαρόαιμη» Ρομ, εφόσον η πολύχρονη επικοινωνία τους και η συνύπαρξή τους με πάρα πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους έθνη τούς έχει σπρώξει και σε επιμειξίες.

Οι Ρoμ, μόλις πρωτοπάτησαν το πόδι τους στην Ευρώπη, ήλθαν σε επαφή με την Ελληνική γλώσσα που κυριαρχούσε τότε . Συνέπεια αυτού είναι ότι πάρα πολλά στοιχεία της Ελληνικής ενσωματώθηκαν στις διαλέκτους των Ρομ . Στην Ελλάδα, κατά το παρελθόν, ασχολήθηκαν με τη σιδηρουργία ως επί το πλείστον . Ακόμη και τώρα, οι Έλληνες αποκαλούν «γύφτους» τους σιδεράδες. Θυμίζω πως τη νεοελληνική λογοτεχνία ξεχωριστή θέση έχει το έργο του Κωστή Παλαμά, «Δωδεκάλογος του Γύφτου». Στο πέρασμα των χρόνων, έχουν ξεφύγει από τα στενά «όρια» του «πολιτισμού» τους και έχουν γίνει διάσημοι και στο χώρο της μουσικής αρκετοί Έλληνες Ρομ. Οι «τσιγγάνοι» αναδείχτηκαν συχνά ιδανικοί εκτελεστές Δημοτικών ή Λαϊκών τραγουδιών. Τα όργανα στα οποία αναδεικνύονται είναι κυρίως το κλαρίνο και τα κρουστά. Σε πολλές παραδοσιακές γιορτές και τοπικά πανηγύρια μετέχουν ενεργά ως οργανοπαίχτες. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τα παραδείγματα του Τυρνάβου (Μπουρανί) , της Κατερίνης (Περπερίτσα), Βαρθολομιού (Μπούλες). 

Στην Ελλάδα, σήμερα ζούνε 250.000 περίπου μολονότι οι ίδιοι οι Τσιγγάνοι ανεβάζουν τον αριθμό σε 500-600.000 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι εγκατεστημένοι και σχετικά ενταγμένοι στον κοινωνικό ιστό, δηλαδή έχουν δουλειά και έχουν συμμετοχή τουλάχιστον στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνοικία της Αγίας Βαρβάρας των Αθηνών). Οι έλληνες Ρομά έχουν 114 σωματεία πανελλήνια (Συνομοσπονδία Ελλάδος) με 300 χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, ενώ το 2006 συγκρότησαν και πολιτικό κόμμα με τον τίτλο «ΑΣΠΙΔΑ-Ρομ» (Ανεξάρτητη Συσπείρωση Πολιτών Ιδιαίτερου Αυτοπροσδιορισμού ΡΟΜ)

Περίπου 100.000 έως 120.000 τσιγγάνοι στη χώρα μας είναι σκηνίτες και ζουν, ανά την Ελλάδα, διασκορπισμένοι σε 70 περίπου καταυλισμούς: Αλάν Κόγιου της Κομοτηνής, Ασπρόπυργος, Χωματερή των Λιοσίων, Μενίδι, Ζεφύρι, Χαλάνδρι, Νέα Αλικαρνασσός Κρήτης, Ριγανόκαμπος Πάτρας, Τρίπολη, Νέα Κίος, Καλαμάτα, Καρδίτσα, Σοφάδες, Ρόδος, Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Νέα Ιωνία Βόλου, Σέρρες, Δράμα, Διδυμότειχο, Παραλίμνη Ιωαννίνων, Πρέβεζα, Άρτα και αλλού.

Στη σημερινή Ευρώπη, ο πληθυσμός τους υπολογίζεται περίπου στα 12 εκατομμύρια. Οι περισσότεροι ζουν στις ακόλουθες χώρες (στοιχεία του 2006): Αλβανία, μεταξύ 100 και 150 χιλιάδες, Ρουμανία, μεταξύ 1.2 και 1.5 εκατομμύρια, Ουγγαρία, μεταξύ 600 και 800 χιλιάδες, Βουλγαρία, περίπου 750 χιλιάδες, Σερβία και Μαυροβούνιο, περίπου 450 χιλιάδες, Ισπανία, μεταξύ 600 και 800 χιλιάδες, Σλοβακία, μεταξύ 350 και 520 χιλιάδες, Σκόπια, 240 χιλιάδες, Τσεχία, μεταξύ 150 και 300 χιλιάδες, Γαλλία, 310 χιλιάδες και Τουρκία, 250.000-500.000 άτομα.  Σημαντικός, όμως, σταθμός στην παγκόσμια Ιστορία των Τσιγγάνων είναι ο διωγμός τους από το 1935 με τους Νόμους της Νυρεμβέργης, σύμφωνα με τους οποίους οι Ναζί του Χίτλερ χαρακτήριζαν τους Τσιγγάνους μαζί με τους Εβραίους επικίνδυνη Fremdrasse (ξένη φυλή).

Το 1938, ένας στενός συνεργάτης του Χίτλερ, ο Χίμλερ διατύπωσε την άποψη (κατόπιν εισήγησης του δρ Ρόμπερτ Ρίτερ) ότι οι Τσιγγάνοι με μεικτό αίμα ήταν πιο επιρρεπείς στην εγκληματικότητα. Άρα(!) η επιμειξία ήταν επικίνδυνη για την κοινωνία.  Επόμενο βήμα ήταν η στείρωση όλων των Τσιγγάνων ηλικίας 12 χρόνων και πάνω. 

Εκτός από το Νταχάου και το Άουσβιτς, λειτούργησε και στρατόπεδο ειδικά για Τσιγγάνους στο Μπούγκερλαντ (κοντά στο Μόναχο). Τα χρόνια μετά το 1940, είχαμε μεταφορά τους και από τις κατακτημένες χώρες στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, όπου έλαβε χώρα ένα Ολοκαύτωμα εφάμιλλο ίσως και με το εβραϊκό. Με εξαίρεση τους Βούλγαρους και τους Δανούς, όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που βρισκόντουσαν υπό γερμανική κατοχή, συνεργάστηκαν απολύτως με τους Γερμανούς. Περισσότεροι από 350.000 Τσιγγάνοι, όπως έχει υποστηριχτεί, μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα (το 1/3 του πληθυσμού των Ρομά). Επέζησαν ελάχιστοι. 

Το παρόν άρθρο είχε πρωτοδημοσιευτεί στην εφημερίδα της Πάτρας, "Εθνικός Κήρυξ" το 2007. 

Β. 50. Τον ουρανό με τ' αστέρια

Τον πρώτο κατάλογο αστερισμών με τις ακριβείς θέσεις τους συνέταξε ο μεγάλος Έλληνας Αστρονόμος και Ίππαρχος ο Ρόδιος (190 – 120  π.Χ.) και περιείχε 1.022 ορατούς αστέρες. Βέβαια στον κατάλογο αυτόν που διασώζεται στο βιβλίο του Πτολεμαίου «Μαθηματική Σύνταξις» (Αλμαγέστη), περιλαμβάνονταν οι αστερισμοί μόνο του Βορείου Ημισφαιρίου που οι Αρχαίοι Έλληνες μπορούσαν να δουν, λόγω της θέσης της χώρας μας. Τα ονόματα των αστερισμών αυτών ήταν ονόματα θεών και ηρώων των Αρχαίων Ελλήνων.

Για να μπορέσει να δημιουργήσει τον κατάλογό του, ο Ίππαρχος «…εφηύρε τα κατάλληλα όργανα για τον ορισμό της θέσης του κάθε άστρου έτσι ώστε από τη θέση και από το μέγεθός τους να αναγνωρίζονται εύκολα και, εάν κάποιο απ’ αυτά εξαφανιζόταν ή κάποιο νέο εμφανιζόταν ή ορισμένα απ’ αυτά μετακινούνταν ή εάν η λάμψη μερικών άλλαζε, να γίνεται άμεσα αντιληπτό, μ’ αυτόν τον τρόπο άφησε στην ανθρωπότητα τον ουρανό ολόκληρο ως κληρονομιά», όπως σημειώνει ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος.

Από τον 17ο αιώνα και μετά οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι πρόσθεσαν διάφορους άλλους αστερισμούς καθώς και τους αστερισμούς του Νοτίου Ημισφαιρίου με ονόματα πρακτικά και γεωμετρικά, όπως Αντλία, Εξάντας, Γνώμονας κλπ.

Το 1922 οι αστρονόμοι στην πρώτη τους διεθνή συνάντηση στη Ρώμη αναγνώρισαν 88 αστερισμούς και έθεσαν τα ακριβή τους όρια. Στον κατάλογο αυτόν υπάρχουν και οι 48 αστερισμοί των Αρχαίων Ελλήνων με τα ονόματα που τους είχαν δώσει οι ίδιοι. 

Β. 49. Από την Κέρκυρα στην Αθήνα

Το κρίκετ εμφανίζεται ιστορικά στην Ελλάδα για πρώτη φορά στην Κέρκυρα, η οποία βρισκόταν υπό αγγλική κατοχή, στις 23 Απριλίου 1823 με ένα παιχνίδι ανάμεσα στους αξιωματικούς του Βρετανικού Ναυτικού. Από τη στιγμή αυτή και μετά χρειάστηκαν μόνο 12 χρόνια στους Κερκυραίους για να μάθουν το παιχνίδι και να δημιουργήσουν δύο τοπικές ομάδες για να παίζουν με τους Βρετανούς. Η μία απαρτιζόταν από παίχτες κατώτερης και μέσης κοινωνικής στάθμης και ονομαζόταν μικροί και η άλλη από άτομα υψηλής κοινωνικής στάθμης και λεγόταν Μεγάλοι. 
Το 1864 και την ένωση των Ιονίων νήσων με την Ελλάδα, δημιουργήθηκαν δύο ομάδες κρίκετ στην Κέρκυρα η Εταιρία Γκογκάκης και το σωματείο Καμπίτσης. Το 1893, όμως, λόγω έλλειψης παικτών, τα δύο αυτά σωματεία συγχωνεύτηκαν και δημιούργησαν τον Κερκυραϊκό Γυμναστικό Σύλλογο, ο οποίος ήταν ο μοναδικός αντίπαλος για τις ομάδες των πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού που επισκέπτονταν την Κέρκυρα. 

Έτσι, αρχές του 20ου αιώνα, στο φύλλο της 14.04.1909 της αθηναϊκής εφημερίδας «Εμπρός» διαβάζουμε: «Χθες αφίκοντο εκ Κερκύρας 25 παίκται του Κερκυραϊκού Γυμναστικού Συλλόγου «Κρίκετ» μετά του προέδρου αυτών, κ. Ηλ. Σταύρου επί τω σκοπώ όπως διά διοργανώσεως αγώνων κρίκετ καθιερωθή και ενταύθα η υγιεινή και γυμναστική αύτη άσκησις. Ο κ. Σταύρου επισκεφθείς τα εν Πειραιεί ορμούντα αγγλικά παρεκάλεσεν όπως αποδεχθώσιν ένα τοιούτον αγώνισμα. Ωρίσθησαν δε πράγματι ανά 11 παίκται εκατέρωθεν, οίτινες σήμερον την 5 μμ εν τω Ποδηλατοδρομίω του Ν. Φαλήρου θέλουσι κάμει το πρώτον αγώνισμα, όπερ πιθανώς θέλει συνεχισθή αύριον και μεθαύριον». 

Πηγή: Η ιστοσελίδα της Ελληνικής ομοσπονδίας Κρίκετ, https://www.cricket.gr/ιστορία/

Β. 48. Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας

Στο σημερινό σημείωμα, θα γνωρίσουμε ένα από τα 7 θαύματα της αρχαιότητας, τον Φάρο της Αλεξάνδρειας, το κατεξοχήν σύμβολο της ελληνιστικής ακμής της περιοχής υπό την εξουσία των Πτολεμαίων. 

Πασίγνωστο πολιτικό, εμπορικό και πολιτιστικό, κοσμοπολίτικο επίκεντρο της Μεσογείου η Αλεξάνδρεια γνωρίζει τη μέγιστή της φήμη όχι μόνο εξαιτίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που την ίδρυσε στο Νείλο, αλλά κυρίως από την πολυετή βασιλεία της δυναστείας των Πτολεμαίων (323 – 30 π.Χ.) , που προσείλκυσε και σημαντικές μορφές του ελληνικού πνεύματος.

Ο Αλέξανδρος είχε την ιδέα της δημιουργίας του Φάρου, μόλις έφτασε στην Αίγυπτο. Ο Πτολεμαίος ο Α’ διέταξε να ξεκινήσει το έργο και το ανέθεσε – εάν ήταν αδιάβλητη ή όχι η ανάθεση του έργου, εάν είχε προηγηθεί εκπόνηση μελέτης συνοδευομένης από μελέτη περιβαλλοντικών ή άλλων επιπτώσεων δεν ξέρω, αλλά ρωτήστε καλού – κακού τους αρμοδίους του Υπουργείου Δημοσίων έργων – στον αρχιτέκτονα Σώστρατο, αλλά τελικά το λαμπρό τούτο μαρμάρινο δημιούργημα των 143 μέτρων στο ύψος, που στην κορυφή του είχε άγαλμα του θεού Ήλιου, τέλειωσε τα χρόνια του Πτολεμαίου του Β’ (περί το 283 π.Χ.) και έμεινε όρθιο για 15 αιώνες στο νησί Φάρος της Αλεξάνδρειας, πριχού χαθεί. 

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας επλήγη από τρεις σεισμούς που έλαβαν χώρα το 796, το 1303 και το 1323 μ.Χ. Το 1323, μάλιστα,  ο Άραβας επισκέπτης Ιμπν Μπατούτα δεν μπορούσε να εισέλθει στον φάρο από τα πολλά ερείπια που είχαν συγκεντρωθεί. Το 1480 μ.Χ. ο Σουλτάνος της Αιγύπτου, Καΐτ-μπεης, χρησιμοποίησε τα εναπομείναντα ερείπια μεταφέροντάς τα για το χτίσιμο κάστρου στον ίδιο χώρο, πάνω στη θεμελίωση του Φάρου. Αλλά και αυτό το φρούριο αν και είχε ανακαινισθεί στις αρχές του 19ου αι. κατεδαφίστηκε από τους Άγγλους το 1882.

Β. 47. Οι πυραμίδες της Αιγύπτου

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί κατά καιρούς για τις αιγυπτιακές πυραμίδες, οι οποίες συμβόλιζαν την παντοδυναμία των Φαραώ, που επί αιώνες εκμεταλλεύονταν τα αγαθά που χαρίζει ανέκαθεν αφειδώς ο Νείλος στο λαό της Αιγύπτου.

Χτίστηκαν πριν από 5.000 σχεδόν χρόνια, κοντά στις όχθες του Νείλου και εξ όσων γνωρίζω είναι το μοναδικό που το ανθρώπινο ή το θείο χέρι, κατά λάθος ή εξεπίτηδες θα σας γελάσω, άφησε να διατηρείται ατόφιο ή με τις λιγότερες δυνατές φθορές μέχρι και στις ημέρες μας. Και απορημένοι οι εκατομμύρια τουρίστες, που συρρέουν σαν αδηφάγα μυρμήγκια στην Αίγυπτο, δεν μπορούν, όσο κι αν πασχίζουν οι αρχαιολόγοι και οι ξεναγοί να εξηγούν, να αντιληφθούν πώς κατασκευάστηκαν τούτα τα μεγαλουργήματα, πόσος ανθρώπινος κόπος από ελεύθερα χέρια τεχνιτών κι όχι δούλων δαπανήθηκε και πόσα χρόνια χρειάστηκαν για να ξεκινήσει μία πυραμίδα από το έδαφος και να φτάσει ως τον … ουρανό.

Να υπενθυμίσω ότι η σπουδαιότερη από τις αιγυπτιακές πυραμίδες είναι αυτή που ολοκληρώθηκε μετά από 30χρονες επίπονες προσπάθειες  το 2580 π. Χ. για το βασιλιά Χέοπα και που βρίσκεται στην Γκίζα. Έχει ύψος, όπως λένε γιατί εγώ την έχω ιδεί μονάχα σε καρτποστάλ, 137 μέτρα κι η βάση της κάθε πλευράς φτάνει στα 230 μέτρα, ενώ καθεμιά από τις 2.000.000 πέτρες, που έχει επάνω της, ζυγίζει 2.5 τόνους περίπου!  Και τι χρειάζονταν οι Πυραμίδες; Καλή η ερώτησή σας, άσχετα αν με κουράσει η απάντηση. Ας είναι, θα σας πω, γιατί δε θέλω να σας αφήσω με άλυτες απορίες. Πρώτα απ’ όλα, οι Αιγύπτιοι της Φαραωνικής εποχής, εν αντιθέσει με τους σημερινούς Έλληνες που σε μεγάλο ποσοστό νοιάζονται για την εφήμερη «μάσα και ξάπλα» άντε και για το στοίχημα ή καμιά κομπινούλα για να πάει η επίγεια ζωή φίνα, δίνανε μεγάλη σημασία στη μεταθανάτια ζωή. Επουδενί, όμως, σαν τους Μουσουλμάνους, που – κόντρα στα κάθε λογής κέντρα αδυνατίσματος – τάζουν στους ομόθρησκούς τους, εάν είναι επί γης καλά παιδιά, πιλάφια κι άλλες γαστριμαργικές… κραιπάλες.

Οι Πυραμίδες ήταν οι τάφοι των Φαραώ, των βασιλιάδων της Αιγύπτου και αρχόντων του Νείλου. Και μαζί μ’ αυτούς, όταν ερχόταν η ώρα του «δεύτε τελευταίον ασπασμόν», πέρα από τις γυναίκες τους, που έβαζαν αν και δεν μπορώ να σας βεβαιώσω περί της νεκροφιλίας τους, ο αιγυπτιακός λαός έβαζε και πλήθος κοσμημάτων, τροφίμων, μουσικά όργανα και κυνηγετικά όπλα, λες κι ο νεκρός Φαραώ θα ‘βγαινε για κυνήγι ή νυχτερινή βόλτα και έπρεπε να… ευπρεπιστεί!

B. 46. Απόστολος Παύλος vs ειδωλολάτρες τεχνίτες

Κατά τις περιοδείες του στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ., ο Απόστολος Παύλος, στην προσπάθειά του να κηρύξει το χριστιανισμό, συνάντησε αρκετά εμπόδια και δυσκολίες. 

Δεν ήταν μόνο το "κόλλημα" των ανθρώπων στις αρχαίες θρησκείες ή η άρνησή τους να δεχτούν τα κηρύγματά του για τη διδασκαλία και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού. Δεν ήταν μόνο οι προπηλακισμοί που γνώρισε από τους κατοίκους διαφόρων περιοχών που δεν ήθελαν καν να ακούσουν όσα είχαν να τους πουν ο Παύλος και οι συνοδοί του.

Σε δύο περιπτώσεις, έχουμε "εκπροσώπους" της "καθεστηκυίας τάξης" να φανατίζουν και να ξεσηκώνουν τα πλήθη εναντίον της χριστιανικής διδαχής. Πρόκειται για ανθρώπους που υποκινούνται από τα οικονομικά τους συμφέροντα, τα οποία βλέπουν ότι, ενώ ήσαν σημαντικά στις ειδωλολατρικές κοινωνίες που ζουν, θα τα χάσουν εάν επικρατήσει ο χριστιανισμός .

Ο Απόστολος Παύλος κηρύττων

Έτσι, ας σταθούμε αρχικά στην Έφεσο, όπου έχουμε τον αργυροχόο Δημήτριο να ξεσηκώνει τους ομότεχνούς του κατά του Παύλου. Ο λόγος; Με τυχόν διάδοση του χριστιανισμού, οι άνθρωποι δε θα θέλουν πια να φτιάχνουν αγάλματα ή ειδώλια στη θεά Άρτεμη της Εφέσου ή σε άλλους αρχαίους θεούς των εθνικών και η τέχνη των αργυροχόων θα πέσει σε μαρασμό και, συνάμα, θα θεωρηθεί μηδαμινός ο ναός της μεγάλης θεάς Αρτέμιδος, θα στερηθεί, κατά το Δημήτριο, τη μεγαλοπρέπειά της αυτή που λατρεύεται σε ολόκληρη την επαρχία της Ασίας και την κατοικημένη γη. Τελικά, ο ξεσηκωμός του Δημητρίου και των τεχνιτών ήταν η αιτία, όπως διαβάζουμε στις "Πράξεις των Αποστόλων", να φύγουν ο Παύλος και οι συν αυτώ άρον άρον από την Έφεσο. 

Το δεύτερο περιστατικό, τέλος, "σύγκρουσης" Παύλου - τεχνιτών αναφέρεται από τον ίδιο στην "Προς Τιμόθεον, Β'" Επιστολή του. Ομιλεί για τα εμπόδια που του όρθωσε και τα κακά που του προξένησε κατά τις περιοδείες και τη διδασκαλία του χριστιανισμού ο Αλέξανδρος, ο οποίος ήταν χαλκουργός. 

Β. 45. Η 25η Μαρτίου εθνική και χριστιανική γιορτή

Ο βασιλιάς Όθων είχε ενηλικιωθεί και ασκούσε, δίχως Σύνταγμα, μαζύ με τα βασιλικά καθήκοντά του και τα Πρωθυπουργικά, ενώ το ελεύθερο ελληνικό κράτος διήγε, μετ’ εμποδίων, κατά τα λοιπά, τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας του, όταν ο Χιώτης πολιτικός των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων και Υπουργός των Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης Γεώργιος Γλαράκης (1789 - 1855) εισηγείται, το ακόλουθο Βασιλικό Διάταγμα 980 /  15(27)-3-1838:  

«'Οθων, ελέω Θεού βασιλεύς της Ελλάδος, επί τη προτάσει της Ημετέρας  επί των Εκκλησιαστικών κ.τ.λ. Γραμματείας, θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ' εαυτήν εις πάντα 'Έλληνα διά την εν εαυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος διά την κατ' αυτήν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος τoυ Ελληνικού Έθνους, καθιερούμεν τηv ημέραν ταύτην εις τo διηνεκές ως ημέραν Εθνικής Εορτής και διατάττομεν τηv διαληφθείσαν Ημετέραν Γραμματείαν να δημοσιεύση και ενεργήση τo παρόν διάταγμα».

Με το προαναφερθέν διάταγμα, αποφασίζεται να εορτάζεται σε όλον τον Ελληνισμό εφεξής η επέτειος του εθνικού ξεσηκωμού του 1821 ανήμερα μιας μεγάλης χριστιανικής εορτής, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου την 25^η Μαρτίου. Να σημειωθεί, βεβαίως, ότι από το 1833 η τότε εκ Βαυαρίας Αντιβασιλεία του Όθωνος είχε προχωρήσει στο αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδας από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. 

Πηγή: "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" της Εκδοτικής Αθηνών.  

B. 44. Με «ξένες» μανάδες...

Στο παρόν σημείωμα, θα ανατρέξουμε στην αρχαία Αθηναϊκή Ιστορία. Τι κοινό έχουν ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής ο νεότερος και ο Δημοσθένης;

Ο Θεμιστοκλής, ως γνωστόν, ήταν πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης της Αθήνας κατά τους Περσικούς πολέμους και πρωταγωνίστησε στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έζησε και έδρασε το α’ ήμισυ του 5^ο αι. π.Χ..

Ο Περικλής ο νεότερος ήταν γιος του Περικλή του πρεσβυτέρου, του αρχηγέτη της Αθηναϊκής Ηγεμονίας, κατά τα κλασικά χρόνια. Ήσσων πολιτικός, αλλά εκ των πρωταγωνιστών στα τελευταία χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου (ναυμαχία Αργινουσών).

Ο Δημοσθένης ήταν ο γνωστός ρήτορας και πολιτικός. Είχε τεθεί, μάλιστα, επικεφαλής της αντιμακεδονικής παράταξης στην Αθήνα του β’ μισού του 4^ου αι. π.Χ.. 

Από τα τέλη του 6^ου αι. π.Χ., με τον αποικισμό, ο ελληνισμός εξαπλωνόταν σε όλη τη Μεσόγειο. Ταυτόχρονα,  η Αθήνα γινόταν βαθμιαία πόλος έλξης Ελλήνων του «εξωτερικού» (μετοίκων).

Ο Θεμιστοκλής

Έτσι δικαιολογείται το ότι και των τριών προαναφερθέντων Αθηναίων πολιτικών οι μανάδες ήσαν μη Αθηναίες την καταγωγή, κάτι που, όπως προαναφέρθηκε, είναι το «κοινό» τους γνώρισμα, κάτι που σίγουρα επηρέασε και τον τρόπο ανατροφής τους και το μετέπειτα χαρακτήρα τους. Του Δημοσθένη η οικογένεια της μάνας του καταγόταν από Έλληνες της Σκυθίας, του Περικλή του νεότερου η μάνα ήταν η σύντροφος του πατέρα του και γνωστή εταίρα η Ασπασία από τη Μίλητο και, τέλος, η Αβρότονον, η μητέρα του Θεμιστοκλή, βαστούσε από τη Θράκη.

Να σημειωθεί, καταλήγοντας, ότι ο Περικλής ο πρεσβύτερος είχε εισηγηθεί νόμο να μη θεωρείται γνήσιος Αθηναίος πολίτης με πλήρη πολιτικά δικαιώματα όποιος δεν είχε και τους δύο γονείς 100% Αθηναίους. Το νόμο αυτό οι Αθηναίοι, μετά το θάνατό του, τον παραβίασαν, δίνοντας πλήρη δικαιώματα στον Περικλή το νεότερο, το γιο του. 

Πηγές για το σημερινό μας δημοσίευμα, οι κατά του Δημοσθένη λόγοι του Αισχίνη, τα «Ελληνικά» και τα «Απομνημονεύματα» του Ξενοφώντα και ο βίος του Θεμιστοκλή από τον Πλούταρχο. 

Β. 43. Η δραχμή του Μαρκεζίνη! 

9 Απριλίου 1953. Η είδηση της υποτίμησης της δραχμής ηχεί σαν βόμβα σε ντόπιους και ξένους οικονομικούς κύκλους, εντός κι εκτός Ελλάδος. Ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος και το κόμμα του, «Ελληνικός Συναγερμός», ενσάρκωση της ελληνικής μετεμφυλιοπολεμικής Δεξιάς, βρίσκονται στην εξουσία μετά τη θριαμβευτική τους νίκη, το Νοέμβρη του 1952. Στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, ο νέος υπουργός Συντονισμού και ηγετική φυσιογνωμία του κόμματος, Σπυρίδων Μαρκεζίνης, τονίζει μεταξύ άλλων (6/12/1952): «Το κράτος είναι φτωχό κι έχει ανάγκη από λιγότερους υπαλλήλους, εργαζόμενους και όχι αργόμισθους , και καλά αμειβόμενους... δημιουργείται το κατάλληλον κλίμα και υπολείπεται να λάβη η κυβέρνησις τα αναγκαία μέτρα εγγυήσεων διά την εξυπηρέτησιν των ξένων κεφαλαίων εν συνδυασμώ με την σταθερότητα της φορολογικής και εργατικής νομοθεσίας...»

Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης

Τι είχε στο νου του ο Μαρκεζίνης; Λίγους μήνες μετά, στις 9 Απριλίου του 1953, αιφνιδιαστικά στις 9 το βράδυ, ο υπουργός Συντονισμού και αρμόδιος για τη χάραξη της ακολουθητέας οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής ανακοινώνει από το ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών τα ακόλουθα στον έκπληκτο ελληνικό λαό: « Αναγγέλλω προς τον ελληνικόν λαόν βαρυσήμαντον απόφασιν της κυβερνήσεως. Από της ώρας ταύτης, 9ης εσπερινής της 9ης Απριλίου, η επίσημος σχέσις της τιμής της δραχμής με την τιμήν του δολαρίου καθορίζεται από 15.000 δραχμάς εις 30.000 δραχμάς εν δολάριον».

Υποτίμησε τη δραχμή η κυβέρνηση Παπάγου κατά το ήμισυ της αξίας της και αναπροσάρμοσε τις σχέσεις της με το δολάριο κι όλα τα άλλα πανίσχυρα ξένα νομίσματα, μολονότι -όπως δήλωνε ο Μαρκεζίνης- αν μπορούσε, θα τετραπλασίαζε την τιμή του αμερικανικού νομίσματος. Το παράτολμο παιχνίδι του Μαρκεζίνη έγινε στόχος κινδυνολογίας εκ μέρους της αντιπολίτευσης (Ο Γ. Καρτάλης προβλέπει άνοδο του τιμαρίθμου κατά 35% και σημαντικές ζημιές στα εισοδήματα των μισθωτών). Αλλά ο υπουργός δικαιολογεί την κίνησή του με το επιχείρημα πως όταν η δραχμή ξαναβρεί την πραγματική της αξία και γίνει φθηνότερη, «...τότε θα συμφέρει ο εξ αλλοδαπής τουρισμός, ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων και η προσέλκυσις ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις, αι οποίαι αποτελούν την βασικήν ελπίδα της οικονομικής αναγεννήσεως του τόπου».

Για να ευδοκιμήσει η κίνηση της υποτίμησης, ο Παπάγος -προτάσει Μαρκεζίνη, που του ήταν γραφτό να εγκαταλείψει το υπουργείο και το κόμμα τον Απρίλη του 1954- προβαίνει και στα ακόλουθα μέτρα, τα οποία δυστυχώς δεν ετηρήθησαν από καμιά των μεταπαπαγικών κυβερνήσεων (Κ. Καραμανλής 1955-63, Γ. Παπανδρέου 1963-65, λοιποί ως το 1967) επακριβώς με αποτέλεσμα την παρακμιακή οικονομική πορεία της προ της 21ης Απριλίου του 1967 ελληνικής οικονομίας: απόλυτη απελευθέρωση των εισαγωγών, ψήφιση νόμου 2687/53 για όρους επενδύσεων του ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα, υποσχέσεις για φορολογικές ελαφρύνσεις των πενέστερων κοινωνικά τάξεων και για άνοιγμα κάποιων συντεχνιακών κλειστών επαγγελμάτων ή για αποπαρεμβατισμό από την πλευρά του κράτους σε ό,τι αφορά την οικονομική δραστηριότητα της χώρας.

Ως επίλογο της αναφοράς μας στην υποτίμηση του 1953, ας δεχτούμε πως στο τέλος της χρονιάς αυτής και στους πρώτους μήνες της επομένης -πριν την αποπομπή του- ο Μαρκεζίνης περηφανευόταν πως η υποτίμηση πέτυχε, σημειώθηκε άνοδος της βιομηχανικής και της γεωργικής παραγωγής και ανεκοίνωσε την περικοπή τριών μηδενικών από το χαρτονόμισμα (Μάρτης 1954), πριν καταφύγει σε εσωτερικό και εξωτερικό δανεισμό για τη συνέχιση της ανορθωτικής πορείας. Η αντιπολίτευση, όμως, τότε με μπροστάρη το Γ. Παπανδρέου (από 10/4/1953 ανεξαρτητοποιήθηκε από το «Ελλ. Συναγερμό» και το Μάη του ίδιου χρόνου ανέλαβε συναρχηγός των «Φιλελευθέρων» του Σ. Βενιζέλου) μολονότι αναγνώρισε τα θετικά της ριζοσπαστικής μαρκεζινικής πολιτικής του 1953, αποδίδει πολλά από τα θετικά αυτά βήματα στις πριν το 1952 κυβερνήσεις Πλαστήρα και Βενιζέλου, που είχαν ακολουθήσει φιλολαϊκή, αντιπληθωριστική πολιτική, στην παραγωγική για τους γεωργούς χρονιά, στην πτώση της τιμής του χρυσού και στο άνοιγμα των ανατολικοευρωπαϊκών αγορών.

Πηγές: "Η Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974", εκδόσεις Καπόπουλος,

"Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000" (9ος Τόμος) , εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα".