Β. 56.  Βίος και έργο του Γιάννη Τσαρούχη

20 Ιουλίου 1989. Η Ελλάδα γίνεται φτωχότερη, καθώς αφήνει τη στερνή του πνοή μια σημαντική μορφή των Γραμμάτων και των τεχνών. Πεθαίνει ο Γιάννης Τσαρούχης, ο άνθρωπος που αποτύπωσε με το πινέλο του την Ελλάδα του 20ου αιώνα, ένας από τους διασημότερους εντός κι εκτός συνόρων και καταξιωμένους ζωγράφους της σύγχρονης Ελλάδας.

Ανεξάντλητος μέχρι την τελευταία του στιγμή, ήταν 80 ετών όταν πέθανε, είχε προσφέρει πάμπολλα στην ελληνική Τέχνη κι είχε να δώσει ακόμη πιο πολλά, καθώς τα νεορεαλιστικών τάσεων έργα του σχετίζονται και με την ελληνική λαϊκή παράδοση, μα και από τα πορτρέτα των Φαγιούμ. Ξεκίνησε τη ζωγραφική σε ηλικία μόλις 7 χρόνων, σκαρώνοντας εικόνες αγίων, ενώ σε εκείνη την ηλικία δέχεται ερεθίσματα από ευρωπαϊκά (κυρίως γαλλόφωνα) περιοδικά που κυκλοφορούν μεταξύ συγγενικών του προσώπων.

Έπειτα, μεγαλώνοντας, σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, μαθητεύοντας κοντά σε εξαίρετους δασκάλους, όπως τον Μπισκίνη, το Γερανιώτη, το Βικάτο και τον Παρθένη. Ακολούθως, βρέθηκε , από το 1931 έως το 1935 που φεύγει στη Γαλλία κοντά στον άλλο σπουδαιότατο δάσκαλο Φώτη Κόντογλου. Στη Γαλλία βρέθηκε και συνδέθηκε με τον Τεριάντ.

Στο Παρίσι θα ξαναμεταβεί λίγο μετά την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967. Αν τη δεκαετία του 1930 προσπάθησε να ακολουθήσει  τα σουρεαλιστικά ρεύματα, αργότερα πήρε πιο «συντηρητικούς» δρόμους , οι οποίοι συνετέλεσαν στην καταξίωσή του μεταξύ των Ελλήνων ζωγράφων. Προς το τέλος της ζωής του, επισκέπτεται συχνά το Άγιο Όρος, που ασκεί επιρροή στα ύστατα έργα του.

Πέρα από τη ζωγραφική, όμως, ο Γιάννης Τσαρούχης ασχολήθηκε με την εικονογράφηση σχολικών εγχειριδίων ή άλλων βιβλίων, αλλά έχει να επιδείξει σημαντικότατο, αξιοπρόσεχτο έργο και στη σκηνογραφία θεατρικών παραστάσεων κι ως ενδυματολόγος σε αυτές. Συνεργάστηκε με επιτυχία με διάφορα θεατρικά σχήματα και θιάσους για την παρουσίαση κλασικών και άλλων έργων, επί σειρά ετών. Αναφέρουμε ενδεικτικά το Εθνικό θέατρο, το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη, της Κατερίνας, τ Θέατρο Τέχνης, τη Λυρική Σκηνή, κ.α. Επιπλέον έχει να μας δώσει και την αξιόλογη θεατρικά και φιλολογικά μετάφραση αρχαίων τραγωδιών, όπως το έργο του Ευριπίδη «Τρωάδες».

Σταθμός αναμφίβολα , στην πολύχρονη καριέρα του η γνωριμία κι η συνεργασία του (κυρίως μετά το 1945) με το γνωστό θεατράνθρωπο Κάρολο Κουν, τους οποίους σημειωτέον έφερε κοντά μια παράσταση του κρητικού έργου «Ερωφίλη» το 1934. Ο Τσαρούχης, τέλος, ενώ πίνακές του βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές συλλογές και διάφορα μουσεία, έχει φτιάξει σκηνικά για παραστάσεις της Επιδαύρου, στο Κόβεν Γκάρντεν του Λονδίνου (1950), αλλά και στη Σκάλα του Μιλάνου (1961).

Από τα έργα του ας ξεχωρίσουμε τα Ζεϊμπέκικα, τις Τέσσερις Εποχές, τους Μήνες κ.α.

* Το συνημμένο video για τη ζωή και το έργο του Γ. Τσαρούχη προέρχεται από το Αρχείο της ΕΡΤ...