155. Κυβέρνηση... 8 πρωθυπουργών (1946)!

Ο μεταβατικός πρωθυπουργός Π. Πουλίτσας

Όταν στις 4 Απριλίου 1946 σχηματίστηκε και ανέλαβε τα καθήκοντά της μεταβατική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, Παναγιώτη Πουλίτσα (φωτογραφία), μέχρι τη σύγκληση της νέας βουλής και την ανάδειξη αρχηγού στο Λαϊκό κόμμα, ο οποίος θα αναλάμβανε την πρωθυπουργία μετά τη νίκη της παράταξης στις εκλογές της 31^ης Μαρτίου του ίδιου έτους, συνέβη κάτι που είχε να συμβεί εβδομήντα σχεδόν χρόνια στην Ελλάδα! Έτσι, θα αποτρεπόταν, κατά τη γνώμη όλων των πολιτικών κομμάτων πλην του ΚΚΕ, η ακυβερνησία σε μια δύσκολη για τη χώρα περίοδο...

Έκπληκτη η Κοινή Γνώμη μάθαινε εκείνη την ημέρα ότι, ενώ συνεχιζόταν ο εμφύλιος πόλεμος, το νέο υπουργικό συμβούλιο θα είχε εκτός από τον πρωθυπουργό άλλα εννέα μέλη, από τα οποία τέσσερα είχαν ήδη θητεύσει ως πρωθυπουργοί και τρία θα αναλάμβαναν τα κατοπινά χρόνια για πρώτη φορά το πρωθυπουργικό αξίωμα.

Συγκεκριμένα, πρωθυπουργοί ήδη είχαν διατελέσει: ο (υπουργός Δημοσίων έργων και προσωρινά Μεταφορών και Τ.Τ.Τ.) Στυλιανός Γονατάς (1922 –  ’24 ) και οι υπουργοί άνευ χαρτοφυλακίου, Γεώργιος Παπανδρέου (1944 – ’45), Σοφοκλής Βενιζέλος (1944) και Παναγιώτης Κανελλόπουλος (1945). Να σημειωθεί πως οι τρεις τελευταίοι θα ξαναγίνουν και μετά το 1950 πρωθυπουργοί, ο μεν Σοφοκλής Βενιζέλος 1950 και 1950 – ’51, ο δε Γ. Παπανδρέου 1963 και 1964 – ’65 και, τέλος, ο Π. Κανελλόπουλος το 1967.

Ας ιδούμε, όμως, και ποιοι πρωθυπουργοποιήθηκαν για πρώτη φορά μετά τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση Πουλίτσα. Είναι ο (υπουργός Εξωτερικών και προσωρινά Παιδείας, Δικαιοσύνης, Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής) Κωνσταντίνος Τσαλδάρης (διατελεί πρωθυπουργός 1946 – ’47 και 1947), ο (υπουργός Εσωτερικών και προσωρινά Δημοσίας Τάξεως, Γεωργίας και Εμπορικής Ναυτιλίας) Ιωάννης Θεοτόκης (ανέλαβε την πρωθυπουργία το 1950) και ο (υπουργός Οικονομικών, προσωρινά Εργασίας και Εφοδιασμού), Στέφανος Στεφανόπουλος (έγινε πρωθυπουργός 1965 – ’66).

Από το Μάη του 1877 έως το Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς, στην εξουσία βρέθηκε η πρώτη εν Ελλάδι οικουμενική κυβέρνηση υπό το ναύαρχο Κωνσταντίνο Κανάρη. Στο υπουργικό συμβούλιο, που είχε εφταμελή συνολικά μαζύ με τον πρωθυπουργό σύνθεση, τέσσερις υπουργοί είχαν ήδη διατελέσει πρωθυπουργοί (Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Θρασύβουλος Ζαΐμης, Χαρίλαος Τρικούπης και Επαμεινώνδας Δεληγεώργης ), ενώ ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, με πολυετή έως τότε θητεία σε διάφορα υπουργεία, ανέλαβε για πρώτη φορά πρωθυπουργός τη δεκαετία του 1880.

Και 70 χρόνια αργότερα, λοιπόν, ξανασχηματίστηκε στην Ελλάδα κυβέρνηση με τη συμμετοχή τόσων πρώην και μελλοντικών πρωθυπουργών, την άνοιξη του 1946, με τη διαφορά μόνο ότι η οικουμενική κυβέρνηση του Κανάρη εκλήθη να κυβερνήσει, ενώ το σχήμα υπό τον Πουλίτσα ήταν μεταβατικό. Κοινός τόπος και των δυο, όμως, κυβερνήσεων ότι οι πρώην ή μέλλοντες πρωθυπουργοί ήσαν αρχηγοί κομμάτων ή ομάδων με μείζονα ή ήσσονα κοινοβουλευτική δύναμη και επιρροή, κάτι που εξασφάλιζε στην κυβέρνηση που συμμετείχαν ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή.

Καταλήγοντας, πρέπει ν' αναφερθεί ότι η κυβέρνηση Πουλίτσα μετά από ένα μίνι ανασχηματισμό  στις επόμενες ημέρες διατηρήθηκε στην εξουσία έως τις 18 Απρίλη του 1946. Τη διαδέχτηκε η πρώτη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη ως αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος. 

Για το παρόν λήμμα, τέλος,  συμβουλευτήκαμε τα Αρχεία της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης και την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών.