164. Μια άγνωστη εξέγερση με γνωστό πρωταγωνιστή

Οι Ιουδαίοι, αφότου  η πατρίδα τους έγινε Ρωμαϊκή επαρχία το 6 μ.Χ. επί αυτοκράτορος Οκταβιανού του επονομαζομένου Αυγούστου, εξεγείρονταν συχνά εναντίον των Ρωμαίων καταχτητών. Δεν επιζητούσαν περισσότερα πολιτικά δικαιώματα στα πλαίσια της "Pax Romana (: Ρωμαϊκή Ειρήνη)", αλλά την απελευθέρωση και ανεξαρτησία της Ιουδαίας. Με άλλα λόγια, ο λαός θάθελε την ελευθερία του από το ρωμαϊκό ζυγό. Κάποιοι από τους πολιτικοθρησκευτικούς άρχοντες, όμως, είχαν προς ίδιον όφελος "συνεργαστεί" με τους καταχτητές και καταδίκαζαν τις λαϊκές εξεγέρσεις. 

Οι Ρωμαίοι συλλαμβάνοντας τους επικεφαλής και τους συμμετέχοντες στις ιουδαϊκές εξεγέρσεις, τους δίκαζαν με την κατηγορία της στάσης εναντίον του αυτοκράτορα της Ρώμης. Στάση εναντίον του αυτοκράτορα ισοδυναμούσε με έσχατη προδοσία. Και τους κατεδίκαζαν σε θάνατο. Η θανατική ποινή εκτελείται με σταύρωση των ενόχων. 

Τη χρονιά, λοιπόν, την τελευταία της επίγειας ζωής του Ιησού Χριστού, έχουμε μιαν ακόμη εξέγερση ("στάση" κατά τους ευαγγελιστές Μάρκο και Λουκά) Ιουδαίων εναντίον των Ρωμαίων. Ρωμαίος πολιτικοστρατιωτικός διοικητής της Ιουδαίας είναι ο Πόντιος Πιλάτος και αυτοκράτορας στη Ρώμη, πλέον, ο Τιβέριος.

Για τη στάση αυτή δεν ξέρουμε πολλά πράγματα. Μόνον ότι επίκεντρο του υπαινισσόμενου ιουδαϊκού ξεσηκωμού είναι η Ιερουσαλήμ. Μοναδικές πηγές μας, παρά τις ελλιπείς πληροφορίες τους, τα ευαγγελικά κείμενα,  του Μάρκου (κεφ. 15, παρ. 6 - 15) και του Λουκά (κεφ. 23, παρ. 18 - 19). 

Οι συνωμότες αιματοκύλισαν την πόλη και σκότωσαν πολλούς Ρωμαίους. Ένας από τους ηγήτορές τους πρέπει να ήταν και ο Βαραββάς. Δυστυχώς για τους Ιουδαίους, δίχως, όμως, εμείς να ξέρουμε από άλλες ιστορικές πηγές το γιατί και το πώς, η εξέγερσή τους αυτή καταπνίχτηκε. 

Οι Ρωμαίοι έπιασαν τους πρωταίτιους και τους έριξαν στις φυλακές. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Βαραββάς με την κατηγορία της στάσης και της ανθρωποκτονίας, όπως βλέπουμε στο Λουκά και στο Μάρκο. Ίσως, όμως, να τον βάρυνε και η κατηγορία της διαρπαγής και λεηλασίας ρωμαϊκών περιουσιών ("ληστής" , Ευαγγέλιο Ιωάννου, κεφ. 18, παρ. 40). κατά την εξέγερση. Το ότι ο Βαραββάς μάλλον ήταν εκ των επικεφαλής των συνωμοτών συνάγεται εκ του χαρακτηρισμού που του αποδίδει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, "περιβόητος δέσμιος" (κεφ. 27, παρ. 16 - 20).  

Στο σημείο αυτό, να σταθούμε λέγοντας ότι σε κάποιες εκδόσεις της Καινής Διαθήκης ο Μάρκος φέρεται να έγραψε ότι ο Βαραββάς ήταν φυλακισμένος μετά των "συνωμοτών" και ότι ο όχλος των Ιουδαίων άρχισε, καθώς θα δούμε στη συνέχεια, στη διαδικασία απονομής χάριτος εις έναν των φυλακισμένων κατά το Πάσχα να ζητά από τον Πιλάτο "να κάμη καθώς πάντοτε έκαμνεν εις αυτούς" . Στις ίδιες εκδόσεις, ο Ματθαίος, όπως είπαμε, αναφέρει το Βαραββά ως "δέσμιον περιβόητον". Σε κάποιες, όμως, άλλες εκδόσεις ο Μάρκος φέρεται γράψας πως ο Βαραββάς ήταν στη φυλακή μετά των "συστασιαστών" και ότι ο όχλος  των Ιουδαίων απευθυνόμενος στον Πιλάτο "ήρξατο αιτείσθαι καθώς αεί εποίει αυτοίς". Στην ίδια έκδοση, ο Ματθαίος αναφέρει το Βαραββά ως "δέσμιον επίσημον". Ας δούμε τη διαφορά: Στις πρωτοαναφερόμενες εκδόσεις, ο Μάρκος παρουσιάζει το Βαραββά απλά συμμετέχοντα - με δέσιμο όρκου- σε μια συνωμοσία και ότι ο Πιλάτος απλώς έκανε κάτι σε αυτούς (τους Ιουδαίους) που τους έκανε πάντα και ο Ματθαίος παρουσιάζει το Βαραββά ως διαβόητο δεσμώτη, ενώ στις άλλες εκδόσεις ο μεν Ματθαίος προβάλλει το Βαραββά ως πασίγνωστο (με αρνητική φήμη διαδεδομένη, εν προκειμένω), αλλά και ως αξιοσημείωτο, σπουδαίο φυλακισμένο, ο δε Μάρκος ως μέλος μιας συμμορίας που έκανε στάση και ότι ο Ιουδαϊκός όχλος και το αρχοντολόι ζητούν ο Πιλάτος να κάνει ό,τι έκανε για το χατίρι τους κάθε χρονιά (πάντοτε). 

Εάν δεχτούμε, όπως προαναφέρθηκε, ότι η θανατική ποινή  μόνον των ενόχων για αντιρωμαϊκό ξεσηκωμό εκτελείται με σταύρωση, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στο Γολγοθά, τόπο σταυρώσεων, οι Ρωμαίοι θα σταύρωναν το Πάσχα εκείνο τρεις από τους επικεφαλής της τελευταίας χρονικά εξέγερσης. Οι δυο ... "ληστές" (Ματθαίος, κεφ. 27, παρ. 38) ή "κακούργοι" (Λουκάς, κεφ. 23, παρ. 32) σταυρώθηκαν τελικά, ενώ ο "αρχιληστής" Βαραββάς τη "γλίτωσε" χάρη σε ένα έθιμο, το οποίο, όμως, δεν μαρτυρείται πουθενά αλλού πέραν της Καινής Διαθήκης και σύμφωνα με το οποίο, ο Ρωμαίος διοικητής "απολύει" έναν - σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο-  βαρυποινίτη Ιουδαίο κατάδικο στις γιορτινές μέρες του Πάσχα, είτε επειδή το θέλει ο λαός, είτε διότι ο ίδιος ο διοικητής είναι "φίλος" του λαού. 

Η "απόλυση" (: απονομή χάριτος) ενός Ιουδαίου έγκλειστου σε φυλακές από τους Ρωμαίους συναντιέται, όπως εγράφη νωρίτερα, ως έθιμο μόνο σε ευαγγελικά κείμενα (Μάρκος, Ματθαίος), ενώ ο Ιωάννης αποδίδει όχι στην "καλή καρδιά"  των Ρωμαίων, αλλά στην ιουδαϊκή παράδοση τη συνήθεια αυτή και γιαυτό μάλλον ο Λουκάς σημειώνει ότι ο Πιλάτος έπρεπε αναγκαίως να αφήσει στους Ιουδαίους ελεύθερο έναν φυλακισμένο στη γιορτή. Έχει μεγάλη, λοιπόν, σημασία το ότι ο λαός επέλεγε ποιος φυλακισμένος θα απελευθερωνόταν! Το ότι, όμως, ο Βαραββάς και όχι κάποιος από τους δυο άλλους που σταυρώθηκαν τελικά επελέγη ως "αντίβαρο" στον Ιησού από τον Πιλάτο, για να διαλέξει ο λαός ποιος θα θανατωθεί, εξηγείται ίσως ως εξής: "Από τη μια, ο επικεφαλής ενός ξεσηκωμού που επέσυρε την οργή των Ρωμαίων εναντίον του ιουδαϊκού λαού, ίσως και αντίποινα, ο Βαραββάς. Από την άλλη, ο κήρυκας "κοινωνικοανατρεπτικών" διδασκαλιών υπέρ του λαού και κατά του πολιτικού και θρησκευτικού "κατεστημένου", ο Ιησούς ο Ναζωραίος. Διαλέξτε, αυτόν που έφερε την οργή του καταχτητή ή εκείνον που θέλει να ανατρέψει όσους σάς εκμεταλλεύονται!", αυτό είναι το νόημα της κίνησης του Πιλάτου, αλλιώς θα απελευθέρωνε απευθείας τον ένα από τους δυο, Βαραββά ή Ιησού, και δε θα "μπέρδευε" τους Ιουδαίους ποιον προτιμούν ελεύθερο.

Αναμφίβολα, η σταύρωση των δυο "ληστών" μπορεί να φόβισε τα πλήθη των Ιουδαίων, αλλά η σωτηρία του Βαραββά ίσως να οφείλεται και στην επιθυμία τους να μη μείνουν παντελώς "ακέφαλοι" μετά την αποτυχία της εξέγερσής τους αφενός και αφετέρου στην κρυφή τους ελπίδα ότι, αφού "γλίτωσε" τώρα, ο Βαραββάς, αργά ή γρήγορα, θα βρει την ευκαιρία να ξαναξεσηκώσει το λαό κατά των Ρωμαίων. Το τελευταίο, βέβαια, δε θάθελε ούτε να το διανοηθεί ο Πιλάτος, γιατί έτσι θα έχανε τη θέση και το κεφάλι του...

Η παρουσία και παραμονή ικανού ρωμαϊκού στρατιωτικού σώματος υπό εκατόνταρχο στο Γολγοθά δε δικαιολογείται από το φόβο Ρωμαίων και Ιουδαίων προυχόντων μήπως μαθητές του εσταυρωμένου Ιησού πάνε να κλέψουν τη σορό του.  Πιο πολλές πιθανότητες έχει το ενδεχόμενο ο Πιλάτος να έστειλε στρατιώτες να φυλούν τους δυο άλλους "ληστές", κακούργους επαναστάτες, οι οποίοι, σύμφωνα με τον ένα εξ αυτών (Λουκάς, κεφ. 23, παρ. 39- 43), τιμωρήθηκαν όπως ακριβώς τούς "άξιζε" για τις πράξεις τους, άρα διέπραξαν έγκλημα που τιμωρείται με σταυρικό θάνατο, δηλαδή όχι μόνον ένοπλη ληστεία, αλλά και στάση κατά του αυτοκράτορα και των Ρωμαίων, αφού αυτοί τους σταύρωσαν.  Και τους προσέχει στρατιωτικό άγημα, προκειμένου να μην εμφανιστεί καμιά ομάδα συστασιαστών τους και  κλέψει τα πτώματα των κρεμασμένων, με ανάμειξη, ας υποθέσουμε, και του Βαραββά.

Την ώρα, λοιπόν, που ο Ιησούς άφηνε την επίγεια ζωή αφού με τη διδασκαλία και τη δράση του "ξεσήκωσε" το λαό εναντίον των ανωτέρων κοινωνικοπολιτικών τάξεων (Φαρισαίων, γραμματικών, κλπ) και οδήγησε μόνος του στη σταύρωσή του, ο Βαραββάς θα σχεδίαζε πώς θα συνέχιζε ελεύθερος την αντιρωμαϊκή του δράση. Με μιαν εθιμικώ δικαίω "απονομή χάριτος" στο ενεργητικό του από τις ρωμαϊκές Αρχές, η οποία του απονεμήθηκε όχι αφού ψήφισαν αυτόν έναντι του Ιησού σε όστρακα οι συμπατριώτες του, αλλά με "φωνάς μεγάλας" (Λουκάς, κεφ. 23, παρ. 18- 25), όταν φώναξε τους αρχιερείς, τους άρχοντες και τον λαό ο Πιλάτος, ο Ρωμαίος διοικητής, ν' αποφασίσουν σχετικά...

Η φωτό απεικονίζει τον Ιησού κατά την προσαγωγή του στον Πιλάτο, προέρχεται από το Μοναστήρι Schottenkirche της Βιέννης στην Αυστρία, χρονολογείται μεταξύ των ετών 1469-1480, τέμπερα σε ξύλο οξιάς, 80 x 80 cm.