161. Βριτόμαρτις, Κρήτη, Αίγινα

Η Βριτόμαρτις

Η αναφερόμενη ως Χερρόνησος της Κρήτης στα γραπτά του περιηγητή Στράβωνα είναι η σημερινή περιοχή του Λιμένα Χερσονήσου και της Χερσονήσου του δήμου Χερσονήσου της επαρχίας Πεδιάδος του νομού Ηρακλείου στη βορειοανατολική Κρήτη. 

Οι κάτοικοί της ήταν νόθα παιδιά βιασμένων Αθηναίων γυναικών από Ετρούσκους, τα οποία κατόπιν (μετά το 465 π.Χ.) μετέβησαν στη Λακωνία και – αφού βοήθησαν τους Σπαρτιάτες να πατάξουν το κίνημα των ειλώτων –  παντρεύτηκαν  Σπαρτιάτισσες, αλλά διώχθηκαν ως ανεπιθύμητοι απ’ την Πελοπόννησο και εγκαταστάθηκαν ως άποικοι στην Κρήτη. 

Λάτρευαν τη Βριτόμαρτιν και η περιοχή γνώρισε ακμή, ως εμπορικό λιμάνι, στα ρωμαϊκά χρόνια. Αναφέρεται μάλιστα πως ο ίδιος ο απόστολος Τίτος ίδρυσε στη Χερρόνησο χριστιανική επισκοπή, γιατί η περιοχή ήταν θαλερό θρησκευτικό κέντρο και συνέχισε να ‘ναι για τους πρώτους  βυζαντινούς αιώνες. Από τη Χερρόνησο, γράφει ο Παυσανίας («Ηλειακά»), καταγόταν ο Φιλωνίδης, ο γιος του Ζώτου, που ήταν ο ταχυδρόμος του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά τη μεγάλη εκστρατεία στην Ανατολή του β’ μισού του 4^ου π.Χ. αιώνα.

Ας δούμε, όμως, λίγα λόγια για τη Βριτόμαρτιν. Η ελληνική μυθολογία αναφέρει πως η «Γλυκιά Παρθένος» (Βριτό + μάρτις) ήταν νύμφη της Κρήτης. Κόρη  του Δία και της Κάρμης· για να ξεφύγει από τον έρωτα του Μίνωα έπεσε στη θάλασσα, αλλά σώθηκε αφού μπλέχτηκε σε δίχτυα ψαράδων και εφεξής ονομάζεται Δίκτυννα (κόρη των διχτύων). Το μύθο διασώζει στο έργο του ο εξελληνισμένος Ρωμαίος μυθογράφος του 2^ου αιώνα μ.Χ., Αντωνίνος Λιβεράλις, με μια παραλλαγή: Η κοπέλα, αφού ξέφυγε από τις άνομες «επιθυμίες» του Μίνωα κι αφού, πλέον, λατρεύεται ως θεά των διχτύων (Δίκτυννα), βρέθηκε στην Αίγινα και μάλιστα δοκίμασε να ταξιδέψει με το πλοίο του Ανδρομήδη, ο οποίος, όμως, της «ρίχτηκε». Για να ξεφύγει κι απ’ αυτόν, κατέβηκε από το πλοίο του και πήγε σε ένα κοντινό άλσος της Αίγινας· ενώ ο Ανδρομήδης την πλησίαζε απειλητικά, η Βριτόμαρτις εξαφανίστηκε και στη θέση εκείνη οι Αιγινήτες για να τιμήσουν την αγνότητά της ίδρυσαν ιερό στο άλσος αυτό και τη λάτρευαν ως θεά εφεξής με το όνομα «Αφαία» (: η εξαφανισμένη).