Β. 43. Η δραχμή του Μαρκεζίνη! 

9 Απριλίου 1953. Η είδηση της υποτίμησης της δραχμής ηχεί σαν βόμβα σε ντόπιους και ξένους οικονομικούς κύκλους, εντός κι εκτός Ελλάδος. Ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος και το κόμμα του, «Ελληνικός Συναγερμός», ενσάρκωση της ελληνικής μετεμφυλιοπολεμικής Δεξιάς, βρίσκονται στην εξουσία μετά τη θριαμβευτική τους νίκη, το Νοέμβρη του 1952. Στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, ο νέος υπουργός Συντονισμού και ηγετική φυσιογνωμία του κόμματος, Σπυρίδων Μαρκεζίνης, τονίζει μεταξύ άλλων (6/12/1952): «Το κράτος είναι φτωχό κι έχει ανάγκη από λιγότερους υπαλλήλους, εργαζόμενους και όχι αργόμισθους , και καλά αμειβόμενους... δημιουργείται το κατάλληλον κλίμα και υπολείπεται να λάβη η κυβέρνησις τα αναγκαία μέτρα εγγυήσεων διά την εξυπηρέτησιν των ξένων κεφαλαίων εν συνδυασμώ με την σταθερότητα της φορολογικής και εργατικής νομοθεσίας...»

Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης

Τι είχε στο νου του ο Μαρκεζίνης; Λίγους μήνες μετά, στις 9 Απριλίου του 1953, αιφνιδιαστικά στις 9 το βράδυ, ο υπουργός Συντονισμού και αρμόδιος για τη χάραξη της ακολουθητέας οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής ανακοινώνει από το ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών τα ακόλουθα στον έκπληκτο ελληνικό λαό: « Αναγγέλλω προς τον ελληνικόν λαόν βαρυσήμαντον απόφασιν της κυβερνήσεως. Από της ώρας ταύτης, 9ης εσπερινής της 9ης Απριλίου, η επίσημος σχέσις της τιμής της δραχμής με την τιμήν του δολαρίου καθορίζεται από 15.000 δραχμάς εις 30.000 δραχμάς εν δολάριον».

Υποτίμησε τη δραχμή η κυβέρνηση Παπάγου κατά το ήμισυ της αξίας της και αναπροσάρμοσε τις σχέσεις της με το δολάριο κι όλα τα άλλα πανίσχυρα ξένα νομίσματα, μολονότι -όπως δήλωνε ο Μαρκεζίνης- αν μπορούσε, θα τετραπλασίαζε την τιμή του αμερικανικού νομίσματος. Το παράτολμο παιχνίδι του Μαρκεζίνη έγινε στόχος κινδυνολογίας εκ μέρους της αντιπολίτευσης (Ο Γ. Καρτάλης προβλέπει άνοδο του τιμαρίθμου κατά 35% και σημαντικές ζημιές στα εισοδήματα των μισθωτών). Αλλά ο υπουργός δικαιολογεί την κίνησή του με το επιχείρημα πως όταν η δραχμή ξαναβρεί την πραγματική της αξία και γίνει φθηνότερη, «...τότε θα συμφέρει ο εξ αλλοδαπής τουρισμός, ο επαναπατρισμός ελληνικών κεφαλαίων και η προσέλκυσις ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις, αι οποίαι αποτελούν την βασικήν ελπίδα της οικονομικής αναγεννήσεως του τόπου».

Για να ευδοκιμήσει η κίνηση της υποτίμησης, ο Παπάγος -προτάσει Μαρκεζίνη, που του ήταν γραφτό να εγκαταλείψει το υπουργείο και το κόμμα τον Απρίλη του 1954- προβαίνει και στα ακόλουθα μέτρα, τα οποία δυστυχώς δεν ετηρήθησαν από καμιά των μεταπαπαγικών κυβερνήσεων (Κ. Καραμανλής 1955-63, Γ. Παπανδρέου 1963-65, λοιποί ως το 1967) επακριβώς με αποτέλεσμα την παρακμιακή οικονομική πορεία της προ της 21ης Απριλίου του 1967 ελληνικής οικονομίας: απόλυτη απελευθέρωση των εισαγωγών, ψήφιση νόμου 2687/53 για όρους επενδύσεων του ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα, υποσχέσεις για φορολογικές ελαφρύνσεις των πενέστερων κοινωνικά τάξεων και για άνοιγμα κάποιων συντεχνιακών κλειστών επαγγελμάτων ή για αποπαρεμβατισμό από την πλευρά του κράτους σε ό,τι αφορά την οικονομική δραστηριότητα της χώρας.

Ως επίλογο της αναφοράς μας στην υποτίμηση του 1953, ας δεχτούμε πως στο τέλος της χρονιάς αυτής και στους πρώτους μήνες της επομένης -πριν την αποπομπή του- ο Μαρκεζίνης περηφανευόταν πως η υποτίμηση πέτυχε, σημειώθηκε άνοδος της βιομηχανικής και της γεωργικής παραγωγής και ανεκοίνωσε την περικοπή τριών μηδενικών από το χαρτονόμισμα (Μάρτης 1954), πριν καταφύγει σε εσωτερικό και εξωτερικό δανεισμό για τη συνέχιση της ανορθωτικής πορείας. Η αντιπολίτευση, όμως, τότε με μπροστάρη το Γ. Παπανδρέου (από 10/4/1953 ανεξαρτητοποιήθηκε από το «Ελλ. Συναγερμό» και το Μάη του ίδιου χρόνου ανέλαβε συναρχηγός των «Φιλελευθέρων» του Σ. Βενιζέλου) μολονότι αναγνώρισε τα θετικά της ριζοσπαστικής μαρκεζινικής πολιτικής του 1953, αποδίδει πολλά από τα θετικά αυτά βήματα στις πριν το 1952 κυβερνήσεις Πλαστήρα και Βενιζέλου, που είχαν ακολουθήσει φιλολαϊκή, αντιπληθωριστική πολιτική, στην παραγωγική για τους γεωργούς χρονιά, στην πτώση της τιμής του χρυσού και στο άνοιγμα των ανατολικοευρωπαϊκών αγορών.

Πηγές: "Η Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974", εκδόσεις Καπόπουλος,

"Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000" (9ος Τόμος) , εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα".