145. Ωφέλιμα "ψέματα";

Αθηναϊκή πολεμική τριήρης (5ος αι. π.Χ.)

Ο Χαιρέας ο γιος του Αρχέστρατου ήταν ένα πρόσωπο στο οποίο η ιστοριογραφία δεν αφιέρωσε πολλές γραμμές. Εντούτοις, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αρχαία αθηναϊκή ιστορία. Διετέλεσε στρατηγός και ναύαρχος των Αθηναίων στην τελευταία, μετά το 413 π.Χ., περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου.

Το καλοκαίρι του 411 π.Χ., ο αθηναϊκός στρατός, που στρατωνιζόταν στη Σάμο, δεν γνώριζε το παραμικρό για το ολιγαρχικό πραξικόπημα που είχε «αλλάξει το πολιτικό σκηνικό» στην Αθήνα από την άνοιξη της χρονιάς αυτής. Έτσι, αποφάσισαν μαζύ με τους Σαμιώτες να στείλουν στην Αθήνα το Χαιρέα. Εκείνη την εποχή ήταν πλοίαρχος στο ιερό πλοίο «Πάραλος».

Όταν έφτασε στην Αθήνα, τα μέλη του πληρώματος της «Παράλου» άλλα συνελήφθησαν και άλλα εστάλησαν με άλλο πλοίο στην Εύβοια για θαλάσσιες περιπολίες. Ο Χαιρέας, όμως, κατάφερε και το έσκασε και γύρισε στη Σάμο. Εκεί, τότε, τα δημοκρατικά του «πιστεύω» τον έσπρωξαν να περιγράψει σ’ όλους όσοι είχαν στρατωνιστεί στο νησί με αρκετή δόση υπερβολής όσα γίνονταν στην πατρίδα τούς πρώτους μήνες των ολιγαρχικών 400.  

Ο Χαιρέας, λοιπόν,  έλεγε στους στρατιώτες πως οι ολιγαρχικοί επέβαλλαν την ποινή της μαστίγωσης σ' οποιονδήποτε και ότι ήταν αδύνατο ν' αντιμιλήσει κανείς σ' όσους ασκούσαν την εξουσία. Πρόσθεσε ότι οι γυναίκες και τα παιδιά των στρατιωτών κακοπάθαιναν και ότι έχουν σκοπό να πιάσουν και να ρίξουν στη φυλακή τους συγγενείς όσων στρατιωτών της Σάμου δεν ήσαν οπαδοί της ολιγαρχίας ώστε, αν δεν τους υπακούσουν, να θανατώσουν τους συγγενείς. Τους είπε και άλλα, πολλά, λέγοντας ψέματα το ένα απάνω στο άλλο.

Έτσι, με μάλλον ωφέλιμα, ως απεδείχθη για την Αθήνα, ψέματα, ο γιος του Αρχέστρατου πέτυχε και να «ανάψει» τα αντιολιγαρχικά αισθήματα του στρατεύματος στη Σάμο και να σπρώξει το Θρασύβουλο και το Θράσυλλο να πάρουν με το μέρος τους στρατιώτες και να ξεκινήσουν τον αγώνα εναντίον των ολιγαρχικών πραξικοπηματιών, καθιστώντας συνάμα τη θέση των τελευταίων στην Αθήνα επισφαλή.

Πληροφορίες για το Χαιρέα, που το 410 π.Χ. με την αποκατάσταση της δημοκρατίας τον συναντούμε ναύαρχο των Αθηναίων στην Κύζικο,  αντλούμε από την «Ιστορία» του Θουκυδίδη.