56.  Προ της κλίνης του Α. Παπάγου

Στο σημερινό μας σημείωμα, θα ανατρέξουμε 60 περίπου χρόνια πίσω, στη μυστηριώδη πολύμηνη ασθένεια, που έστειλε στον τάφο τον στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο και έφερε στην πρωθυπουργία τον Κωνσταντίνο Καραμανλή…

Η ασθένεια και η… εμμονή

Ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος, από το Νοέμβριο του 1952, ως επικεφαλής του Δεξιόστροφου πολιτικού κόμματος «Ελληνικός Συναγερμός», κυβερνούσε την Ελλάδα. Το Φλεβάρη του 1955, παρουσιάστηκαν τα πρώτα κρούσματα μιας αδιευκρίνιστων γενεσιουργών αιτίων ασθένειας, η οποία, βαθμιαία, έφθινε, παρά τις προσπάθειες των Ελλήνων και ξένων θεραπόντων ιατρών, τον πρωθυπουργό (για την ασθένεια του Παπάγου, βλ. εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», σελ. 7, φύλλο 95 στις 08/10/1955).

Ο πρωθυπουργός Αλ. Παπάγος και ο υπουργός Δημ. Έργων, Κ. Καραμανλής
την περίοδο 1952-55

Και καθώς και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας ήταν ολοένα και πιο κρίσιμη η κατάσταση, μ’ αποκορύφωμα τα «Σεπτεμβριανά του 1955» σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη, όλοι έβλεπαν πως ο Παπάγος δεν μπορούσε να ασκήσει τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα με την ίδια πυγμή και δύναμη των πρώτων μηνών της διακυβέρνησής του.

Έτσι, αρχίζει να αναπτύσσεται στην Κοινή Γνώμη και να καλλιεργείται συστηματικά στους πολιτικούς κύκλους, ιδίως μέσα στους κόλπους του κυβερνώντος «Ελληνικού Συναγερμού», η ιδέα για εξεύρεση ικανού διαδόχου του βαρέως ασθενούς πρωθυπουργού. Πρωτοκλασάτα στελέχη της παράταξης, οι αντιπρωθυπουργοί της Παπαγικής κυβέρνησης, Π. Κανελλόπουλος και Στ. Στεφανόπουλος, και ο Κρητικός πρώην πρωθυπουργός και το 1955 υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, Εμμανουήλ Τσουδερός διεκδικούσαν ο καθένας για τον εαυτό του την πρωθυπουργία. Ο πρωθυπουργός, όμως, αρνείται να παραδώσει τα ηνία της εξουσίας, εννοεί να μείνει «γαντζωμένος» μέχρι το τέλος στη θέση του και αποκλείοντας, προφανώς, και το ενδεχόμενο πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, εφόσον η κοινοβουλευτική τετραετία συμπληρωνόταν το Νοέμβρη του 1956.

Τα Ανάκτορα, όμως, είχαν μπει κι αυτά στο «κόλπο» και το βασιλικό ζεύγος, Παύλος και Φρειδερίκη, είχε ζητήσει την παραίτηση του κλινήρους Παπάγου. Και, συνάμα, έψαχνε και εκείνο για νέο πρωθυπουργό, που ίσως και να προερχόταν από την κυβερνητική παράταξη.

Οι εφημερίδες

Την εμμονή, όμως, του Αλέξανδρου Παπάγου να διατηρήσει, παρότι η σοβαρότητα της κατάστασης της υγείας του ήταν πασίδηλη,  την πρωθυπουργία μέχρις εσχάτων σχολιάζουν καθημερινά και οι πολιτικοί και οι εφημερίδες των Αθηνών πολυποίκιλα. Και στις 4 Οχτώβρη του 1955, ανήμερα του θανάτου του, διαβάζουμε στον αθηναϊκό τύπο, μεταξύ άλλων, και τα εξής:

«Ως ασθενής άνθρωπος ο κ. Παπάγος δικαιούται και σεβασμού και οίκτου. Ως πρωθυπουργός όμως έχει παύση προ πολλού να εμπνέη τοιούτα αισθήματα εις τον λαόν. Διότι με την συμπεριφοράν του εξήντλησε πλέον τα όρια της υπομονής του. Η Ελλάς δεν είναι τιμάριο κανενός. Ενώ ο αρχηγός του Συναγερμού την μεταχειρίζεται ωσάν ελέω θεού ιδιοκτήτης της. Κι αυτό είναι όχι μόνον απαράδεκτον, αλλά και εξοργιστικόν.  […] Δεν ημπορεί, λοιπόν, να παίζη από της κλίνης του με την τιμήν, την αξιοπρέπειαν και το μέλλον του έθνους ο κατάκοιτος πρωθυπουργός […]. Οφείλει να παραιτηθή αμέσως, αν θέλη να περισώση τα υπολείμματα της υπολήψεώς του. Διότι άλλως θ’ αντιμετωπισθή το πείσμα του με αμείλικτον και συντριπτικήν σκληρότητα. Όταν το έθνος κινδυνεύη, ο οίκτος προς τα άτομα παραμερίζεται» (σε πρωτοσέλιδο άρθρο υπό τον τίτλο «Να παραιτηθή!», στην τότε αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», φ. 3398 της 04/10/1955).

Ας ιδούμε, όμως, τι γράφει, λίγες ημέρες νωρίτερα, και η εβδομαδιαία εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ». Συγκεκριμένα, στο φ. 94 της 1^ης Οχτώβρη του 1955, προβλέπει ότι, αργά ή γρήγορα, θα δοθεί λύση («εκκαθάριση») στο τότε μείζον πολιτικό πρόβλημα της ακυβερνησίας της Ελλάδας. Έτσι, στη σελ. 16, αφού, βάσει δημοσιογραφικών πληροφοριών, αποκλείονται και η παραίτηση της κυβέρνησης Παπάγου και οι πρόωρες εκλογές, επισημαίνονται, ανάμεσα στα άλλα, σε άρθρο που τιτλοφορείται «Η κυβέρνησις δεν θα παραιτηθή – Το ζήτημα του πρωθυπουργού θα εκκαθαρισθή άνευ αναβολής», και τα ακόλουθα:  «[…] Όλαι αι πληροφορίαι συμπίπτουν ότι εντός των προσεχών ημερών, αν μη εντός της σήμερον, η εσωτερική πολιτική κατάστασις θα αποσαφηνισθή είτε διά διορισμού νέου πρωθυπουργού, εις αντικατάστασιν του ασθενούντος στρατάρχου Παπάγου , είτε διά διορισμού αναπληρωτού αυτού. Η κυβέρνησις πάντως δεν φέρεται παραιτούμενη αλλ’ εμμένουσα εις την απόφασίν της να παραμείνη εις την αρχήν[…]»

Τέλος, για την Ιστορία να σημειώσουμε ότι ο ψυχορραγών Παπάγος όρισε, στις 04/10/1955, αναπληρωτή του στην πρωθυπουργία τον έως τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών, Στέφανο Στεφανόπουλο, αλλά λίγες ώρες μετά άφησε την τελευταία του πνοή και τα Ανάκτορα προχώρησαν (από 06 Οχτώβρη 1955) στο διορισμό ως νέου πρωθυπουργού του βουλευτή Σερρών και υπουργού Δημοσίων Έργων και Συγκοινωνιών στις κυβερνήσεις Παπάγου (1952 – 1955) Κωνσταντίνου Καραμανλή.