27. Αρχομανής ή εικονόφιλος; 

  

 

Το 717 μ.Χ., οι Άραβες είχαν βάλει στο μάτι την Κωνσταντινούπολη, ενώ το κράτος  των Βυζαντινών παρέπαιε στα χέρια ανάξιων αυτοκρατόρων τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Τότε, αναλαμβάνει να βγάλει το Βυζάντιο από τη δύσκολη θέση ο Λέων ο Ίσαυρος (γενν. 675 – πεθ. 741 μ.Χ.). Ο γεννημένος στη Γερμανίκεια της Συρίας στρατηγός ανέρχεται στο θρόνο, ανατρέποντας τον έως τότε αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον 3^ο.  Ο Λέων βασίλεψε ως Λέων ο 3^ος στην Κωνσταντινούπολη από το 717 έως το θάνατό του, στα 741 μ.Χ..  Η βασιλεία του αρχηγέτη της δυναστείας των Ισαύρων ξεχώρισε από τους  διαδόχους του για τις νίκες του κατά των Αράβων, την κήρυξη της εικονομαχίας και για το νομοθετικό του έργο.

Όταν το 717 μ.Χ., λοιπόν, κίνησε εναντίον του Θεοδοσίου, ο Λέων είχε κοντά του έναν ακόμα στρατηγό, τον Αρτάβασδο. Το όνομα του Αρτάβασδου παραπέμπει σε Πέρσες ευγενικής καταγωγής των προχριστιανικών αιώνων.  Πιθανότατα να σχετίζεται η καταγωγή του μαζύ τους.

Ο Αρτάβασδος, λοιπόν, παρείχε πολύτιμες υπηρεσίες στον συνωμότη Λέοντα. Και μόλις αναρριχήθηκε στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης, ο Λέων έδειξε την ευγνωμοσύνη του με δυο τρόπους. Και δίνοντάς του την κόρη του, Άννα, για σύζυγο, καθιστώντας τον δηλαδή μέλος της βασιλικής οικογένειας και εκ των πιθανών διαδόχων της εξουσίας, αλλά και απονέμοντάς του  το αξίωμα του «κουροπαλάτη» και αργότερα το αξίωμα του «Κόμη» του Οψικίου θέματος.

Μολονότι ήταν καλός και πιστός φίλος του αυτοκράτορα και συμφωνούσαν σε θέματα γενικότερης πολιτικής, εντούτοις ο Αρτάβασδος διαφωνούσε με την εικονομαχία. Ετάχθη με το μέρος των εικονόφιλων, ίσως, όμως, γιατί έβλεπε ότι ήταν ο μόνος τρόπος να καταλάβει την εξουσία αφού το 718 μ.Χ. γεννήθηκε γιος για το Λέοντα, ο Κωνσταντίνος, που παίρνει, πλέον, τα πρωτεία στη διαδοχή. 

 Έτσι, όταν πέθανε ο Λέων και στο θρόνο ανέβηκε - παραμερίζοντας το σύζυγο της αδελφής του και διακηρύσσοντας ότι θα συνεχίσει την εικονομαχική πολιτική του πατέρα του - ο γιος του ως Κωνσταντίνος ο 5^ος , που οι εικονολάτρες χλεύασαν τα κατοπινά χρόνια ως Κοπρώνυμο ή Καβαλίνο (φωτογραφία), ο Αρτάβασδος ξεσηκώθηκε με την υποστήριξη σημαντικών μονάδων του στρατού και του λαού (θέματα Οψικίου, Αρμενιακών, Θράκης).  

Ο πατριάρχης Αναστάσιος, τον Ιούνη του 742 μ.Χ. , στέφει  τον εξεγερμένο στρατηγό αυτοκράτορα, αφού προηγουμένως με τη βοήθεια των εικονολατρών  της Πόλης θ'  ανατραπεί ο Κωνσταντίνος.  Ο Αρτάβασδος, μάλιστα, με τη στενή υποστήριξη του Αναστασίου και του πρώτου τη τάξει μαγίστρου Θεοφάνη, για να δέσει σφιχτά το θρόνο του, πήρε μέτρα υπέρ της εικονολατρίας, ενώ είναι άξιο ιδιαίτερης μνείας και τ'  ότι αναγνωρίστηκε και από τον Πάπα, αλλά μολαταύτα δεν μακροημέρευσε στο θρόνο.

Στη διάρκεια, λοιπόν,  της σύντομης βασιλείας του, ακύρωσε όλα τα διατάγματα που είχαν εκδοθεί κατά των εικονόφιλων, αποκατέστησε τις τιμές στις εικόνες και ενίσχυσε τις θέσεις των εικονολατρών στις δημόσιες θέσεις. Με όλα του τα μέτρα, όμως, δυσαρέστησε το στρατό  και ο Κωνσταντίνος ανασυντάσσοντας τις φίλα προσκείμενες σ’ αυτόν στρατιωτικές δυνάμεις και, με την υποστήριξη των «θεμάτων» των Ανατολικών και των Θρακησίων, κατανίκησε τον Αρτάβασδο κοντά στις Σάρδεις (Μάης του 743 μ.Χ.) και μετά από νέα ήττα των δυνάμεων του Αρτάβασδου (Αύγουστος του ιδίου έτους, στη Μωδρινή της Μικρασίας) επέστρεψε θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη, στις 2 Νοέμβρη του 743 μ.Χ.. Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Κωνσταντίνο, ο Αρτάβασδος και οι γιοι του τυφλώθηκαν ως έκνομοι σφετεριστές της εξουσίας και η εικονομαχία συνεχίστηκε πιο έντονα με ό,τι αυτό σήμανε για το Βυζάντιο.

Πολύτιμη βοήθεια για το σημερινό άρθρο μάς παρείχαν το έργο του Γ. Κορδάτου, «Ακμή και Παρακμή του Βυζαντίου» και η «Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» του Μ.  Λεφτσένκο.