31. Οι γυναίκες του Θεοδοσίου…

Αρχές 5^ου αιώνα μ.Χ.. Το 408, λοιπόν, στην Κωνσταντινούπολη, ενώ, όσο ήταν αυτοκράτωρ, την εξουσία της Ανατολής ασκούσαν οι αυλικοί αξιωματούχοι, Ρουφίνος και Ευτρόπιος, ο Αρκάδιος πεθαίνει  31χρονος και αφήνει την εξουσία στον ανήλικο γιο του, Θεοδόσιο (στην φωτογραφία νομίσματα που τον απεικονίζουν). Το αγόρι, πλέον, αν και σε ηλικία 7 μονάχα ετών, αναγνωρίστηκε, για να μην επέλθει αναρχία, ως νόμιμος διάδοχός του και αναλαμβάνει τα ηνία του κράτους  ως Θεοδόσιος ο 2^ος (βλ. «Ιστορία Βυζαντινού Κράτους», Γκ. Οστρογκόρσκι – τόμος 1^ος και «Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου», Γ. Κορδάτος κ.α. ).

Στην πραγματικότητα, όμως, στα χρόνια της βασιλείας του Θεοδοσίου, δύο γυναίκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σ' όσα συνέβησαν ή δε συνέβησαν στο κράτος. Πρόκειται για την αδελφή του, Πουλχερία και την, από το καλοκαίρι του 421, σύζυγό του, Αθηναΐδα – Ευδοκία.

Η Πουλχερία ήταν μεγαλύτερη ως προς την ηλικία από τον αδελφό της, έζησε και περισσότερα χρόνια απ’ αυτόν, από το 399 έως το 453. Και αφού παντρεύτηκε, ένα μήνα μετά το θάνατο του Θεοδοσίου, το στρατηγό Μαρκιανό ( 392 – 457), με «λευκό γάμο», βασίλεψε μαζί του στην Κωνσταντινούπολη μετά από τον αδελφό της, από το 450 έως το 453!

Ο Θεοδόσιος ο Μικρός βασίλεψε, τελικά, στο Βυζάντιο 42 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το θάνατό του από ατύχημα (πτώση από άλογο και θανάσιμος τραυματισμός στην ραχοκοκαλιά), το 450 μ.Χ.. Επί μεγάλο διάστημα της βασιλείας του, «κηδεμονευόταν» από την αδελφή του, που είχε αυτοανακηρυχτεί Αυγούστα από τον Ιούλη του 414 παραμερίζοντας τον μέχρι τότε αντιβασιλέα Ανθέμιο, έως ότου η Πουλχερία αποχώρησε, ύστερ’ από καβγά με την σύζυγο του Θεοδοσίου, Ευδοκία, την κόρη του εθνικού ρητοροδιδάσκαλου Λεόντιου από την Αθήνα. 

Η Πουλχερία ήταν βαθιά θρησκευόμενο άτομο και σκορπούσε πολύ χρήμα σε φιλανθρωπίες. Ενώ είχε ορκιστεί δημόσια ότι θα μείνει παρθένα, με την υποστήριξη του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Αττικού, μετέτρεψε την Αυλή σε μοναστική πολιτεία.

Και να σκεφτεί κανείς ότι, όταν η Αθηναΐδα, για κληρονομικά προβλήματα, ζήτησε τη βοήθεια της Πουλχερίας, ανεβαίνοντας από την Αθήνα στην Πόλη, τότε η αδελφή του αυτοκράτορα τη συμπάθησε, γιατί ήταν νέα και όμορφη! Και δίχως να χάσει χρόνο, την προξένεψε και την πάντρεψε  με τον 20χρονο Θεοδόσιο…

Όταν, μετά την παραπάνω αποχώρησή της, η Πουλχερία έχασε σημαντικό μέρος της επιρροής της και ήρθε σε αντιπαλότητα με τον πατριάρχη Νεστόριο (:της απαγορεύει την είσοδο στο ιερό των ναών), «η Ευδοκία έγινε το πρόσωπο που ασκούσε την πιο μεγάλη επιρροή επάνω στο Θεοδόσιο το Β΄, μαζύ με τον Έπαρχο της Ανατολής, Κύρο τον Πανοπολίτη» (βλ. W. Treadgold, «A History of the Byzantine State and Society», σελ. 94). Λέγεται, μάλιστα, ότι, χωρίς να κρατά κακία στα αδέλφια της που την είχαν «ρίξει» στην κληρονομιά,  η Ευδοκία τα «αξιοποίησε» στην κρατική διοίκηση, τον ένα, το Γενέσιο, διόρισε έπαρχο του Ιλλυρικού (της Βαλκανικής και της Ελλάδας ας πούμε!) και ο άλλος, ο Βαλέριος, έγινε μάγιστρος της Αυλής!

Ο Βυζαντινός ιστοριογράφος Ιωάννης Ζωναράς, από τον οποίο αντλούμε στοιχεία για τη ζωή και τη δράση της Πουλχερίας και της Ευδοκίας, αναφέρει ένα ανέκδοτο για το πόσο αφελής ήταν, όσο τον κηδεμόνευε η αδελφή του, ο Θεοδόσιος, αν και αυτοκράτορας. Λεγόταν, λοιπόν, ότι τον είχε βάλει, χωρίς αυτός να πάρει χαμπάρι το παραμικρό, να υπογράψει ένα πωλητήριο έγγραφο, με το οποίο της πωλούσε τη σύζυγό του, την Ευδοκία!

Ενώ το 431 η Πουλχερία, που όσο ήταν κοντά στο Θεοδόσιο διόρθωνε ή συγκάλυπτε τα λάθη του,  και ο πατριάρχης Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, διώχνουν το Νεστόριο ως μονοφυσίτη αιρετικό, το 440, όμως, η Ευδοκία κατηγορείται για μοιχεία και αποτραβιέται στα Ιεροσόλυμα, ενώ την επόμενη χρονιά (441) ο Κύρος, ποιητής και στοχαστής του 5ου αι. απ’ την Πανόπολη της Αιγύπτου και υποστηρικτής της ελληνικής παιδείας, ωθήθηκε σε παραίτηση και αναγκάστηκε να γίνει επίσκοπος.

Το 444, η Πουλχερία, με στήριξη από μεγαλοϊδιοκτήτες γης, συγκλητικούς και ξένους μισθοφόρους στρατιωτικούς (Άσπαρ), γυρίζει στο παλάτι, αλλά όχι για πολύ! Προς τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Θεοδοσίου (μετά το 447 μ.Χ.), πρωταγωνιστικό ρόλο, πλέον, παίζει ο ευνούχος μονοφυσίτης Χρυσάφιος, που ίσως κρύβεται και πίσω από τις απομακρύνσεις εκ νέου της Πουλχερίας και, προηγουμένως, της Ευδοκίας και του Κύρου απ’ το πλευρό του Θεοδοσίου.