26.  «Γίγαντας» με … εύθραυστα πόδια

 

Η «Ένωση Κέντρου» υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου (φωτογραφία), ενώ εμφανίστηκε και διεκδίκησε την ψήφο του λαού ως αντίπαλον δέος στην Ε.Ρ.Ε. του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το 1961 και αναδείχτηκε σε ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά σχήματα – κόμματα προδικτατορικά, εντούτοις δεν κατάφερε να μείνει επί μακρόν στην εξουσία παρά τη μεγάλη εκλογική νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 1964 (ποσοστό περί το 53% και 171 κοινοβουλευτικές έδρες). Πολλοί είπαν πως φτάσαμε στην πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου και στην «Αποστασία» του Ιουλίου του ’65, γιατί η «Ε.Κ.» παρέμενε ένας, «χαλαρός» και χωρίς σφυρηλατημένους συνεκτικούς δεσμούς, συνασπισμός μικρών και ασήμαντων κομματιδίων απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, που είχαν ετερόκλητες, τελείως διαφορετικές επιδιώξεις. Ένα «συνονθύλευμα», όπου συχνά οι κοινές προσπάθειες υπό την ενιαία ηγεσία ναρκοθετούνταν από τα προσωπικά συμφέροντα, που είχαν οι διάφοροι παραγοντίσκοι στα υψηλά και τα μεσαία στρώματα του κόμματος.

Ο λαός, βέβαια, τα ‘βλεπε όλα αυτά, αλλά πίστευε πως η περιβόητη «Αλλαγή» θα ερχόταν, φτάνει να το ‘θελε ο Γ. Παπανδρέου. Δυστυχώς, όμως, διαψεύστηκε και μάλιστα οικτρά. Η «συνοίκηση» κάτω από την ίδια πολιτική στέγη μετριοπαθών δεξιών και ανοιχτόμυαλων προοδευτικών δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα, ίσα – ίσα μάλιστα που προλείανε το δρόμο για τις αποσχιστικές τάσεις. Ίσως σ’ αυτές να έπαιξε ρόλο και ο ηγεμονικός τρόπος άσκησης της εσωκομματικής εξουσίας και της κυβερνητικής πολιτικής από τον ίδιο τον πρωθυπουργό και αρχηγέτη της «Ε.Κ.».

Ποια ήσαν, όμως, τα ετερόκλητα πολιτικά σχήματα που «γέννησαν» στις 19/09/1961, δυόμισι σχεδόν χρόνια πριν τη μεγάλη νίκη και 4 πριν την «Αποστασία» της 15/7/1965, τον «πλαδαρό» γίγαντα της «Ένωσης Κέντρου»; Η παροιμία «κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα» τα λέει όλα.

Το «Δημοκρατικό Κέντρο –  Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση» ( είχε δημιουργηθεί να καλύψει τον κεντροδεξιό χώρο, στις αρχές του ’61, από τον Γ. Παπανδρέου), το «Αγροτοεργατικό κόμμα» (Αλέξανδρος Μπαλτατζής, κόμμα προσωπικής επιρροής του ιδρυτή του και τοπικής – κυρίως στη Θράκη –  εμβέλειας με αγροτικά ενδιαφέροντα), η «Νέα Πολιτική Κίνηση» (των Γ. Αθανασιάδη –  Νόβα, Κ. Μητσοτάκη με κεντροδεξιούς προσανατολισμούς), η «Δημοκρατική Ένωση» ( το σοσιαλιστικό κόμμα του Ηλία Τσιριμώκου), το ιστορικό «Κόμμα των Φιλελευθέρων» (υπό το Σοφοκλή Βενιζέλο, γιο του Εθνάρχη και τ. πρωθυπουργό), η «Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου» (ή ΕΠΕΚ, το αντιδεξιό κόμμα του στρατηγού Πλαστήρα, είχε αρχηγό το Σ. Παπαπολίτη), το «Προοδευτικό Εργατοτεχνικό κόμμα» (του πρώην δημάρχου Αθηναίων, Παυσανία Κατσώτα) και οι δεξιών έως ακροδεξιών φιλοβασιλικών βλέψεων σχηματισμοί «Λαϊκό Κοινωνικό Κόμμα» ( υπό το δυσαρεστηθέντα μετά την ανακτορική επέμβαση του 1955 υπέρ του Καραμανλή, Στέφανο Στεφανόπουλο) και «κόμμα των Εθνικοφρόνων» (του γνωστού μεταξικού Θ. Τουρκοβασίλη) ένωσαν τα «ξίφη» τους κόντρα στην Ε.Ρ.Ε. του Καραμανλή και αναγνώρισαν αρχηγό το Γ. Παπανδρέου, ο οποίος μάταια πάλεψε να δημιουργήσει κόμμα αρχών με καταστατικό και λειτουργικότητα.

Οι μόνοι που δεν έστερξαν στο αντικαραμανλικό – υπό τη σκέπη του Παπανδρέου – κάλεσμα  του 1961 ήταν ο άλλοτε (1946 – ’47) πρωθυπουργός κι αρχηγός του πάλαι ποτέ κραταιού δεξιού «Λαϊκού» κόμματος, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης και ο αρχηγός των «Προοδευτικών», Σπυρίδων  Μαρκεζίνης, αν και ο δεύτερος, στις εκλογές του 1961, συναίνεσε να συνεργαστεί εκλογικά με την «Ένωση Κέντρου».

Εντοπίζοντας και δείχνοντας ένα ευαίσθητο «προφίλ», χάρη στην ευγλωττία και την ετοιμολογία του Γ. Παπανδρέου,  στα σωρευμένα προβλήματα των λαϊκών τάξεων (ανεργία, παιδεία, πολιτικές διώξεις), αλλά δίχως ν’ αμφισβητεί καθόλου το συνταγματικό ρόλο του Άνακτος ή να «ενοχλήσει» το ντόπιο και ξένο «κεφάλαιο», που τα είχε προξενήσει, εμφανίστηκε από το 1961 και πέρα η «Ένωση Κέντρου». Υποσχόμενη στο λαό ελευθερίες και δικαιώματα, αλλά και μένοντας προσκολλημένη στον αντικομουνισμό της, ήρθε προσπαθώντας να ξεπεράσει τις όποιες εσωκομματικές της «τρικλοποδιές» και επιδιώκοντας να τερματίσει την 10χρονη παραμονή της Δεξιάς στην εξουσία, που είχε αρχίσει το Νοέμβρη του 1952 με τον «Ελληνικό Συναγερμό» του στρατάρχη Αλ. Παπάγου και από τον Οχτώβρη του 1955 έως το καλοκαίρι του 1963 συνεχίστηκε με την «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση» του Κ. Καραμανλή.  Ταυτόχρονα, όμως, πρόβαλλε όχι μόνον ως ισχυρό ανάχωμα κατά του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και με το στόχο να το «αλώσει» και να το περιθωριοποιήσει...

Για το παρόν λήμμα, τέλος, πολύτιμες πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Κ. Παπαϊωάννου,  «15 Ιουλίου 1965, Επιχείρηση αποστασία, Να μην ξεχάσω να αποστατήσω...», εκδόσεις Ποντίκι, Αθήνα 1996.