42. Νικώντας το... Σολομώντα...

 

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο 1^ος ο επονομαζόμενος και Μέγας (βασίλεψε 527 – 565 μ.Χ.), το 532 μ.Χ.,  μετά τη «στάση του Νίκα», θέλησε να επαναφέρει την τάξη και να ενισχύσει την εξουσία του ή να φανεί αρεστός στο λαό, που δυσανασχετούσε.

Έτσι, από τις πρώτες ενέργειές του, αποφάσισε να χτίσει μια εκκλησία που θα ξεπερνούσε τις εκκλησίες της εποχής ως προς το μέγεθος, το σχέδιο και την πολυτέλεια. Το έργο ανατέθηκε στους δύο πιο διάσημους αρχιτέκτονες της εποχής: τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο. Για την κατασκευή του Ναού, προσλήφθηκε ένας μεγάλος αριθμός προσωπικού. Ακόμη οι δύο αρχιτέκτονες είχαν στη διάθεσή τους τη δυνατότητα επιλογής ποικίλου υλικού. Υπολογίζεται ότι πάνω από 300 εκατομμύρια χρυσών νομισμάτων της εποχής δαπανήθηκαν και οι εργασίες απαίτησαν μιαν πενταετία (532 – 537 ). Στις 27 Δεκεμβρίου έγιναν τα εγκαίνια του περίλαμπρου Ναού. Θρυλείται πως μόλις ο Ιουστινιανός αντίκρισε το Ναό, την ημέρα των επίσημων εγκαινίων, αναφώνησε: «Νενίκησά σε Σολομών». Συνέκρινε, δηλαδή, ο Ιουστινιανός το λαμπρό δημιούργημά του με τον περίφημο Ναό του Σολομώντος στα Ιεροσόλυμα, την «κοιτίδα» των Εβραίων.

Η συνηθισμένη, κατά το α’ ήμισυ του 6ου αιώνα, τεχνοτροπία υπαγόρευε οι ναοί των χριστιανών να ήταν ορθογώνια κτίρια (βασιλικές) ή κυκλικά κτίσματα με θολωτή στέγη (περίκεντρα). Οι δύο αρχιτέκτονες της Αγίας Σοφίας  συνδύασαν το ρυθμό της βασιλικής και του περίκεντρου και έκαναν ένα σχέδιο τη βασιλική με τρούλο. Να σημειωθεί πως αυτός ο τρούλος είχε ύψος 62 μέτρα και ήταν διακοσμημένος με ψηφιδωτά και χρωματιστά μάρμαρα.

Η κατοπινή ιστορία του Ναού της Αγίας Σοφίας, που από τότε και πέρα είναι «έδρα» του εκάστοτε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως μ’ ό,τι σημαίνει αυτό για τα πολιτικά και θρησκευτικά ζητήματα του Βυζαντίου, τα οποία, όμως και ως γνωστόν, αποτελούν αντικείμενο άλλων εκτενέστερων αφηγήσεων, είναι στενά συνυφασμένη με την ιστορία της Κωνσταντινούπολης. Πέρασε κι αυτή «μύρια κύματα» ως την Άλωση από τους Τούρκους το 1453 , μικρομέγαλα στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής των Βυζαντινών κληρικών, πολιτών και αυτοκρατόρων, στέψεις αυτοκρατόρων, εικονομαχία, σταυροφορίες, Φραγκοκρατία, ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης (1261), Παλαιολόγεια εποχή (13^ος – 15^ος αιώνες), δίχως να παραβλέπουμε και τις πολιτικές έριδες, που οδηγούσαν συχνότατα σε ανατροπές αυτοκρατόρων και πατριαρχών.

Χρήσιμα στοιχεία για το παρόν άρθρο αντλήθηκαν από τις Ιστορίες του Ελληνικού Έθνους  του Κ. Παπαρρηγόπουλου και της Εκδοτικής Αθηνών.